Zo overleef je de kantoorjungle

De wereld is een strijdtoneel, en het werk is … een dierentuin. Zo ziet biologe Constanze Mager het toch. Er zijn meer parallellen tussen mens en dier dan we zouden vermoeden. Een mens reageert soms dierlijker dan hij zou willen en een dier heeft meer gevoelens en bewustzijn dan we vaak zouden vermoeden. Kunnen de raakvlakken ons wat opbrengen? Jawel. Een paar tips uit het dierenrijk om beter te overleven in de kantoorjungle.

Tekst: Hade Wouters – Beeld: Shutterstock

‘Wat beter loopt bij dieren dan bij mensen, is dat de op dat moment best geschikte de meeste verantwoordelijkheid heeft en de grootste beloning krijgt. Dat is in bedrijven niet altijd het geval’ Constanze Mager, biologe

De jobstudent trekt zich de eerste dagen als een grijze muis terug in haar holletje, bang om zich te laten zien. Je luidruchtige collega nam daarentegen vanaf dag één ongegeneerd het hele bureau en de aanpalende kasten in, zoals pauwen met hun brede staarten iets te veel ruimte kunnen innemen. En dan hebben we het nog niet gehad over de brulaap in het hoofdkantoor die stoer op zijn borst klopt en duidelijk wil maken dat hij en niemand anders de baas is. Als je meer over je eigen gedrag op kantoor wil weten, loont het om een wandelingetje te gaan maken in de zoo. Je zou verbaasd staan van de spiegels – en de nuttige aanwijzingen – die je krijgt.

‘Er zijn veel parallellen tussen wat er in de dierenwereld gebeurt en het alledaagse leven op de werkvloer: samenwerking, competitie, verschillende leiderschapsstijlen, nieuwelingen die in een groep moeten integreren enzovoort’, zegt Constanze Mager, auteur, biologe en hoofd educatie bij de Koninklijke Burgers’ Zoo in Arnhem, waar ze vaak mag spreken over het thema bio-inspiratie in het zakelijke congrescentrum het Safari Meeting Centre. ‘Ik denk dat mensen uit de dierenwereld bio-inspiratie kunnen opdoen, en daarom heb ik in mijn boek de ecologische concepten vertaald naar de mensenwereld.’ Als biologe beschouwt ze mensen als een van de vele diersoorten. ‘Het gedrag van mens en dier hebben dezelfde oorsprong. Het is er onder meer op gericht een zo passend mogelijke groepsgrootte te creëren of optimale voedselzoekstrategieën. Dat wordt voor dieren bestudeerd in de gedragsecologie. Ik vond het dus nogal voor de hand liggend om het gedrag dat het werkleven van mensen met zich meebrengt door een gedragsecologische bril te bekijken!’

Een bedrijf als een dierentuin

Mager beschrijft bedrijven als dierentuinen. Je werkplek is dus één grote apenrots. Er heersen vakmanschap en deskundigheid, maar ook de survival of the fittest. Zoals dieren leven we in sociaal complexe structuren, dus het bestuderen van het gedrag van dieren laat ons reflecteren op ons eigen gedrag en biedt ons oplossingen en inzichten. Voor bijna elke menselijke situatie zijn er equivalenten te vinden in de dierenwereld, we kunnen dus leren van apen, leeuwen en pinguïns.

Een treffend voorbeeld is bijvoorbeeld wanneer een aap moet aansluiten bij een nieuwe groep. Daarbij zijn er drie mogelijke gedragingen: vechten, waarmee hij de positie van het alfadier probeert in te nemen. Hij kan ook imponeren. Of vanuit een ondergeschikte positie infiltreren, wat betekent dat hij eerst op afstand rondscharrelt en de milde agressie vanuit de groep negeert. Als hij volhoudt, vermindert de weerstand tegen de nieuweling. Misschien vindt hij vervolgens aansluiting bij een aantal individuen. Na ongeveer zes maanden zijn de nieuweling en de groep aan elkaar gewend.

Wat leren we hiervan bijvoorbeeld voor als je begint in je nieuwe baan? Ten eerste: er is stress aan beide kanten. Je bent zelf gespannen, maar voor een bestaand team is het ook stresserend dat er een nieuweling komt die de onderlinge verhoudingen zal veranderen. Ten tweede: je kan een afwachtende houding aannemen, waarbij je de sociale verhoudingen goed observeert. Vervolgens kies je enkele vertrouwelingen kiezen: via het contact met hen verwerf je een plek in de groep. En een extra inzicht? Apen vlooien elkaar, verzorgen elkaars vacht en huid. Dat is een vorm van quality time die ze samen hebben. Zoals je bij apen niet zomaar kan aansluiten, kan je dat ook niet bij smoezende collega’s doen. Volg de apenetiquette en stoor dus nooit een vlooiende aap.