Zelfanalyse: ‘Ik heb schrik om mijn rijbewijs te halen’
Je rijbewijs halen is een stap naar onafhankelijkheid, naar volwassenheid. Maar niet iedereen kijkt daar met evenveel enthousiasme naar uit. Sommigen blijven hun rijexamen voor zich uit schuiven.
Tekst Siska Verstraete –Illustratie Éric Giriat
Wanneer ik aan autorijden denk, dan denk ik aan alle dingen die fout kunnen lopen.
Je moet ook zo veel tegelijk doen: sturen, gas geven, schakelen, letten op het verkeer voor je, de auto’s achter je in de gaten houden … De gedachte alleen al doet me naar adem happen’, vertelt Sanne (34), documentaliste. ‘Ik zou een heel slechte chauffeur zijn – gesteld dat ik ooit mijn rijbewijs zou halen. Een gevaar op de weg.’ Nochtans is Sanne helemaal niet zo onhandig op andere vlakken. Waarom denkt ze dan, net als veel anderen, dat een rijbewijs halen niet voor haar is weggelegd?
Faalangst
De angst om achter het stuur te zitten is niet volledig irreëel, vindt klinisch psycholoog Nicky Caelen. ‘Het verkeer is vandaag bijzonder hectisch. Elke dag gebeuren er ongevallen. Je loopt dus inderdaad een risico als je achter het stuur zit. In combinatie met de druk van de huidige samenleving om rond je dertigste alles te hebben – huis, kinderen, werk, rijbewijs … – brengt dat voor veel mensen faalangst mee. Je moet het allemaal maar waarmaken. Op je rijexamen, zowel het praktische deel als het theoretische deel, word je bovendien beoordeeld, wat de faalangst nog vergroot.’
Angstige ouders
Als andere personen die belangrijk zijn voor jou schrik hebben in de auto dan is het mogelijk dat je hun reactie bewust of onbewust overneemt. ‘Je kan angstig worden door het zien van angstige anderen’, zegt Yvette van der Pas, schrijfster van het zelfhulpboek Rijangst. ‘Een gillende moeder of een gespannen en overmatig kritische, boze vader achter het stuur zijn geen aantrekkelijke voorbeelden om te volgen. Dat kan je bang maken nog voor je besloten hebt om te leren rijden.’
Nare ervaring
‘De angst om te rijden kan ook het gevolg zijn van een aanrijding, een ongeluk of een bijna-ongeluk’, weet Yvette van der Pas. Neem nu het geval van Jan. Zijn grootmoeder kwam om in een ongeval toen zijn grootvader achter het stuur zat, en als kind kreeg Jan vaak te horen dat hij net zo’n dromer is als zijn opa. Uit angst om ook een ongeluk te veroorzaken stelt hij het halen van zijn rijbewijs voortdurend uit.
Peter Pan
Liever dan zelf een rijbewijs te halen blijven sommige jongvolwassenen afhankelijk van anderen die hen brengen waar ze moeten zijn. ‘Geen zin hebben om je rijbewijs te halen is dikwijls een teken dat je het moeilijk hebt om op te groeien’, vindt Virginie Megglé, psychoanalytica. ‘De angst om alle voordelen van het kind-zijn te verliezen weegt dan zwaarder door dan het verlangen naar onafhankelijkheid. Het gebeurt ook wel dat ouders, die geen oren hebben naar de bezwaren van hun zoon of dochter, hun kind pushen om toch dat rijbewijs te halen, waardoor ze de drempel nog groter maken.’
Elisabeth (34), medisch laborante
‘Mijn moeder zat dikwijls superzenuwachtig achter het stuur. Ze reed dan heel gevaarlijk, ook al zaten mijn broer en ik op de achterbank. Ze lepelde me bovendien constant in dat ik nergens goed in was. Het heeft dan ook jaren geduurd voor ik mijn angst voor autorijden kon overwinnen. Gelukkig heeft mijn man me ontzettend gesteund in het hele proces. Zijn aanwezigheid stelde me gerust, meer dan die van de instructeur. Ik moest er mezelf ook van overtuigen dat mijn moeder het bij het verkeerde eind had, dat ik wel in staat was om ergens in te slagen. Dat heb ik ook bewezen. Na meer dan zes maanden begeleid rijden heb ik mijn rijexamen afgelegd. En ik was al van bij de eerste poging geslaagd!’
Hoe aanpakken?
Denk positief
‘Geef vooral niet toe aan je angst door situaties die je schrik aanjagen te vermijden’, raadt Nicky Caelen aan. ‘Op die manier neemt je vrees alleen maar toe. Het beklemmende gevoel kan zelfs overslaan naar andere contexten. Ga de uitdaging stapje voor stapje aan en probeer daarbij positief te denken. Als je ervan overtuigd bent dat je zal falen dan is de kans groot dat je inderdaad zakt. Denken “ik zal slagen” daarentegen heeft een heel positieve invloed op het eindresultaat.’
Oefen uitgebreid
‘Wat ook helpt tegen angst is een gevoel van controle ontwikkelen’, zegt Nicky Caelen. ‘Stel: je moet je praktische proef afleggen om je rijbewijs te halen, dan kan je het parcours en de manoeuvres zo goed inoefenen dat de techniek een automatisme wordt. Het feit dat je gestrest bent zal dan veel minder invloed hebben op je gedrag. Neem eventueel ook iets mee wat je geruststelt, als een soort veilig anker. Dat kan een voorwerp zijn waar je aan gehecht bent maar ook snoepjes die je lekker vindt en een fijn gevoel oproepen.’
Neem rijlessen
Rijlessen op zich helpen je niet van je angst af maar ze kunnen wel helpen om de ergste beginangst onder controle te krijgen, vindt Yvette van der Pas. Het voordeel van rijlessen is bovendien dat je een afspraak maakt met de school. Die afspraak werkt als een stok achter de deur. Rijlessen zijn ook niet goedkoop. Dat werkt motiverend om zo snel mogelijk zonder te kunnen.
Meer lezen
– Rijangst,
Yvette van der Pas (Uitgeverij Boom, 2014)
– Omgaan met rijangst, Jan van den Berg,
Cindy Boon & Laura van Bergen (Bohn, Stafleu van Loghum, 2011)
