Word je ook zo overspoeld door de veelheid aan digitale informatie, maar kan je het niet laten om om de 5 minuten toch even je berichtjes te checken? Om gezond te blijven in dit alles raden sommige deskundigen (zeker tijdens weekends en vakanties) een digitale detox aan: even weg van alle schermpjes. De Britse technologiefilosoof Tom Chatfield heeft een andere oplossing. ‘Een digitale fijnproever kan zowel “ja” als “nee” zeggen.’
Tekst Ali Roff – Beeld Shutterstock
‘Het gaat erom zowel “ja” als “nee” te kunnen zeggen tegen datgene wat je al dan niet in je leven wilt toelaten. Fijnproeverij dus. Geen vraatzucht waar je misselijk van wordt’
Hoe komt het dat we ons digitaal zo overstelpt voelen? Kunnen we die veelheid aan informatie niet aan?
Tom Chatfield: ‘Het is een enorme uitdaging om om te gaan met zo’n massa aan informatie. We worden er ook niet op voorbereid: time and information management wordt op school niet onderwezen en er zijn ook weinig echt deugdzame adviezen rond dat onderwerp. Ik hou niet van het woord digital detox, maar dat de term overal opduikt wijst er wel op dat we met een probleem te maken hebben. De discrepantie tussen de massa aan informatie die op ons afkomt en ons vermogen om er op een aangename en gezonde manier mee om te gaan, is zelfs een beetje beangstigend. We hebben nog altijd maar 24 uren op een dag, maar we dragen allemaal in onze broekzak de toegang tot een gigantische massa aan informatie mee, in de vorm van woorden, geluiden, beelden, mensen, mogelijkheden, waarheden en leugens. Om die allemaal te verteren zouden we duizend levens nodig hebben. We hebben dus strategieën nodig om met die veelheid om te gaan, zodat we een indigestie en daarmee gepaard gaande gevoelens van spijt kunnen vermijden.’
Waarom vinden mensen het idee van een detox op zich wel een fijne gedachte?
TC: ‘Iedereen kent het lastige gevoel van ergens te veel van te hebben genomen; te veel gedronken, gegeten, gerookt … Ineens heb je een enorme spijt van datgene waar je een moment daarvoor nog zo naar snakte. Je voelt je schuldig en wilt jezelf uitzuiveren, je wilt je vervuilde systeem weer in balans brengen. Mensen hebben exact datzelfde gevoel als ze te veel op social media hebben gezeten of te veel met technologie bezig zijn geweest. Ken je het? Je wilt eventjes je mails of Twitter of Facebook checken, en twee uur later hang je nog altijd aan het scherm. Dat is geen fijn gevoel. Je voelt gewoon dat het te veel is geweest en wilt van dat gevoel af. Heel begrijpelijk, natuurlijk, omdat je het probleem op die manier ook buiten jezelf legt: je werd overspoeld en je wilt van dat gevoel vanaf. Maar bij een overdosis technologie lijkt een detox me geen goed idee.’
Wat doen we dan wel het best?
TC: ‘Je kan technologie in het algemeen toxisch vinden, maar dan ga je voorbij aan de variatie aan relaties die we hebben met verschillende vormen van technologie. Het idee dat je na een overdosis best wat detoxt is wat mij betreft te eenvoudig gesteld. Het gaat erom dat je onderzoekt hoe je gezondere banden kan aangaan met technologie, en hoe je jezelf daartoe kan krijgen. Als je de analogie wilt maken met diëten, dan zou mijn tip zijn dat je een digitale fijnproever moet zien te worden. Filter de veelheid uit en maak keuzes op basis van wat jij boeiend en belangrijk vindt, vanuit een positieve geïnteresseerde kijk op informatie, niet vanuit de angst om overspoeld te worden.
Iets kunnen waarderen gaat enkel als je keuzes kan maken. Het gaat erom zowel “ja” als “nee” te kunnen zeggen tegen datgene wat je al dan niet in je leven wilt toelaten. Fijnproeverij dus. Geen vraatzucht waar je misselijk van wordt. Het gaat erom dat je je gaat interesseren in wat het betekent om technologie goed te gebruiken. Het houdt in dat je nagaat welke technologische ervaringen – een spelletje, een app, een sociaal netwerk –je duidelijk geen deugd doen en je dus beter loslaat. Ik heb heel wat spelletjes gedeletet omdat ze niet goed voor me waren; ik speelde ze te vaak en ze namen te veel van mijn kostbare tijd in. Maar dat betekent niet dat die spelletjes op zich toxisch zijn. Het is mijn manier om ze te gebruiken die niet oké is.’
Hoeveel schermtijd zou jij gezond noemen?
TC: ‘Als iets negatieve gevolgen heeft in je leven, is het te veel. Wat te veel is voor de één, is juist genoeg of nog te weinig voor de ander. Ik probeer vooral – maar het lukt me ook niet altijd – om geen gewoonten te creëren die me geen echte voordelen opleveren, dingen die me beletten om zaken te doen die beter voor me zijn. Te veel spelletjes spelen, zoals ik al zei, maar bijvoorbeeld ook mijn laptop de hele dag open laten staan, of de hele dag mijn gsm in mijn broekzak meedragen. Dat is dan niet echt screentime, en toch brengt het een overdaad aan technologie in mijn leven. Ik probeer voldoende tijd te voorzien voor zaken die ik niet via technologie kan krijgen, zoals een boek lezen, familie en vrienden ontmoeten, gaan wandelen, sporten, dromen en ontspannen, koken en in fijn gezelschap eten en drinken. Ik vind dat ik tenminste de helft van mijn wakkere tijd aan die zaken moet kunnen besteden.’
Hoe kunnen we een rijke en bevredigende band met technologie ontwikkelen?
TC: ‘Ik zou zeggen: neem de criteria die je zou hanteren voor andere bevredigende banden en relaties in je leven: wederzijds respect en verrijking. Laat het iets zijn wat je ondersteunt en je leven meer waarde geeft, maar laat het niet obsessief of te exclusief zijn. Vind je dat ik daarmee technologie te veel personaliseer, kijk dan eens naar hoe mensen met hun mobieltje en laptop omgaan, hoe verslaafd ze eraan zijn en hoe ze het laten voorgaan op andere affectieve banden.’
Hoe kunnen we ons minder laten verstrooien door die digitale wereld?
TC: ‘Vergeet nooit dat een boel slimme mensen ongelooflijk veel geld krijgt om jouw aandacht te vangen, je aan het surfen en klikken te houden, en je blik even over een of andere advertentie te laten glijden. Jouw tijd is hun geld. Laat je niet leven door andermans verlangens en neem je eigen leven in handen. Maar noem het geen detox. Het is niet dat je moet stoppen met roken – je probeert alleen jezelf iets beter te begrijpen in verhouding tot een interessante maar innemende tool.
Vraag je af hoe je een digitale fijnproever kan worden. Onderzoek je gewoonten. Dienen ze je behoeftes, komen ze overeen met je waarden, of trekken ze een patroon dat je niet dient? Verbind je met andere mensen die ook gezonder willen omgaan met technologie en bouw samen betere gewoonten uit. Zeg zowel “ja” als “nee”. En vergeet nooit dat je niet alleen bent met dat probleem. Het treft ons allemaal.’
Kunnen we technologie gebruiken om ons leven simpeler te maken?
TC: ‘Kennis is macht, wordt wel eens gezegd, maar kennis en informatie zijn twee verschillende dingen. Ik stel me vragen bij heel wat apps die de doeltreffendheid in je leven zouden moeten verbeteren. Het is één ding om je bewuster te laten zijn van je uitgaven, maar zelfontwikkeling laten verworden tot een reeks geautomatiseerde tools is wat anders. Het leven is geen spelletje dat je aan of uit switcht. Mensen vinden voortdurend nieuwe problemen uit om jou de oplossing te kunnen verkopen. Maar als je nauwkeurig kiest en de apps ook goed gebruikt, kan technologie bepaalde aspecten van ons leven zeker vereenvoudigen. Neem de tijd om een klein groepje tools uit te zoeken – zowel hardware als software – die jouw leven heel concreet kunnen dienen en die overeenkomen met jouw prioriteiten en levenskeuzes. Mijn favoriet stukje technologie blijft overigens nog steeds mijn piano: hij laat me elke dag opnieuw toe om heel even aan de realiteit te ontsnappen.’
