#WeToo, 3 maanden later

‘Als mensen zeggen: ze hadden maar nee moeten zeggen, of: ze hadden maar moeten spreken, denk ik verbijsterd: mensen weten niet hoe de menselijke geest werkt. Spreken is écht niet zo evident’ – Cathérine Ongenae, auteur van #Seksisme

Meer psychologisch inzicht

‘Er kan over dit thema niet genoeg geschreven en gesproken worden’, vindt journaliste en antropologe Cathérine Ongenae, die in 2015 samen met andere vrouwen het boek #Seksisme uitbracht. ‘Voor mij ligt #MeToo in het verlengde van wat er enkele jaren geleden gebeurde onder de noemer #WijOverdrijvenNiet. En het enige wat we kunnen doen, is verder gaan met de bewustmaking en mensen helpen uit hun kramp en gêne te halen. Er is een grote angst om te spreken, en die is begrijpelijk. Vandaar dat het zo belangrijk is dat mensen zoals wij het debat in de openbaarheid voeren en warm houden.’

De vraag waarom slachtoffers zwijgen is in de hele discussie overigens te weinig uitgewerkt, merkt Ongenae op. ‘Als mensen reageren met: “zeg dan toch gewoon nee, ga dan toch naar de politie”, dan denk ik: jij hebt geen kaas gegeten van hoe de menselijke geest werkt. Zo hebben sommige mensen op de set van Bart De Pauw bijvoorbeeld niet gereageerd op de heisa rond zijn persoon, vanuit een soort zorgreflex naar een hele set toe. Ze denken: “Als ik dit hier ga uitspreken, wat dan? Dan staat die hele set op zijn kop en verliest iedereen misschien zijn werk.” Die zorgreflex is begrijpelijk en soms zelfs verstandig. Al gaat een etterende wonde vroeg of laat wel barsten.’

Mensen die zeggen: “Ze hadden moeten spreken”, zijn volgens haar vaak mensen die zelf zwijgen maar dat niet eens beseffen. ‘Ongepast gedrag wordt vaak gerationaliseerd, vaak vanuit onmacht’, duidt ze. ‘Men dekt het potje toe met een argument als “het was niet zo erg” of “die dingen gebeuren”. Men dissocieert. Maar de impact ervan kan later nog nazinderen, en de luide ontkenning bij confrontatie met dit thema kan daar een signaal van zijn.’ Ze herkent in het ontkennen ook het syndroom van Stockholm (waarbij een gegijzelde sympathie ontwikkelt voor de gijzelnemer, nvdr). Vaak gebeuren er dingen die niet oké zijn door iemand waar je een zekere vorm van respect voor hebt en zelfs misschien van houdt. ‘Blijkbaar vinden we het heel moeilijk om van iemand die we mogen in te zien dat hij of zij dingen kan doen die niet deugen. Het is een soort blinde vlek. En toch, ook mensen die je graag ziet kunnen iets verkeerd doen. Het thema van grensoverschrijdend gedrag is heel complex en draagt veel tegenstrijdigheden in zich. En ook daar zullen we mee moeten leren omgaan.’ Dat inzien, de realiteit accepteren en er toch met volle moed tegenaan blijven gaan, dat is waar we op in moeten blijven zetten. ‘Ons niet laten ontmoedigen, de goede dingen vasthouden en de minder goede als werkpunten blijven zien’, concludeert Ongenae. ‘We zijn er nog lang niet, maar de groep mensen die zich bewust worden van dit gegeven wordt groter: elk stapje vooruit is een stapje dichter naar het kantelpunt.’

Meer weten?

• En wat denken mannen ervan?
• Welke blijvende impact heeft grensoverschrijdend gedrag op de slachtoffers?
• Wat doen we met die lastige grijze zone?
• Hoe geef je nu eigenlijk je intieme grenzen aan? (En hoe lees je ze van een ander?)

Lees het dossier in Psychologies (27 blz exclusief!)
Vanaf 2 februari in de winkel