Steeds meer mensen zijn op zoek naar hun ware levensmissie om vervuld en betekenisvol door het leven te gaan. Maar hébben we wel effectief een levensmissie? En zo ja, wat houdt dat dan in?
Tekst Anne Wislez – Foto Shutterstock
Slechts 14% van de Vlamingen stelt zich nooit eens een vraag over de betekenis van zijn leven.
Het is december, een tijd van verstilling en verinnerlijking, dus durven we De Vraag der Vragen stellen: wat is de zin van het leven? Of laten we de vraag iets kleiner en behapbaar maken: wat is de zin van jouw leven? Waarom ben jij hier? En kan je daar voor jezelf een begin van een antwoord op vinden? Misschien geen thema waar je elke dag mee bezig bent, al bleek volgens het recente onderzoek naar De Grote Levensvragen (bij 1 000 Vlamingen, door onderzoeksbureau WHY5Research) dat iets meer dan de helft van de Vlamingen zich die vraag weleens stelt en dat 42% van de respondenten overigens erg enthousiast was over het feit dat ze enkele uren over dit soort wezenlijke vragen hadden mogen nadenken. Alsof er door de drukte van alledag geen tijd meer voor lijkt te zijn en je soms bijna aangezet moet worden tot een portie ‘essentie’.
‘En toch is nadenken over het leven geen luxevraag’, merkt radiojournaliste Friedl’ Lesage op, die actief meewerkt aan De Grote Levensvragen, een project dat zich veruitwendigt in een boek, radioprogramma’s en een theatershow. ‘Ik denk dat we er juist aan toe zijn om dat te doen. Dat merk je aan de veelheid aan boeken waarin mensen plotseling hun eigen taboes doorbreken. Incest, depressie, hoogsensitiviteit… ineens is er die grote nood om te vertellen waar je bent doorgegaan, en welke verandering dat in je leven gegeven heeft.’ De vraag die Friedl’ Lesage zich bij het opstellen van de enquête stelde, was of die interesse in levensvragen toeneemt als je ooit iets hebt meegemaakt waardoor je anders naar het leven bent gaan kijken. ‘En dat blijkt zo te zijn’, zegt ze. ‘Mensen die iets ingrijpends hebben ervaren, een ziekte, het verlies van iemand, gaan effectief anders naar het leven kijken, en van daaruit andere keuzes maken en prioriteiten stellen.’ Het onderzoek geeft overigens aan dat 39% van ons zich effectief afvraagt wat zijn leven de moeite waard maakt en slechts 14% van ons zich dit soort vragen nooit stelt.
Op zoek naar richting
Trouwen, thuisblijven, kinderen krijgen, werken in het bedrijf van je vader… De tijd dat anderen je konden opleggen wat je levensweg precies inhield, is voorbij. In het teken van vrijheid en individuele ontplooiing, en in tijden waarin we steeds minder houvast vinden in de bestaande structuren, gaan we zelf op zoek naar eigen richtlijnen en ankerpunten. We willen laten zien wie we zijn en vanuit die authenticiteit onze eigen weg zoeken. Niet voor niets lopen de praktijkruimtes van psychologen, coaches en consultants vol van mensen die duiding zoeken op die levensweg. ‘Mensen die naar me toekomen, zijn vaak op zoek naar hun levensmissie’, vertelt life- en loopbaancoach Isabel Elst (www.taketheleap.be). ‘Ze zeggen het daarom niet met zoveel woorden, maar uiteindelijk komt het altijd daarop neer. Ze voelen dat er iets in hun leven of werk wringt, maar kunnen er de vinger niet op leggen. Dus ga ik met hen op zoek: wie ben jij als persoon en wat vind jij belangrijk in je leven? Om daarna weer de link te leggen met hun persoonlijk leven of werk.’ Een levensmissie omschrijft ze als een combinatie van je kwaliteiten en je waarden die je wil veruitwendigen. ‘Als iemand weet wat zijn of haar missie is, vindt die persoon een soort innerlijke rust’, zegt Elst. ‘Dat heb ik ook bij mezelf gemerkt. Ik heb gewerkt als communicatieverantwoordelijke voor een logistieke organisatie, maar het is pas toen ik studenten aan de universiteit en daarna werkzoekenden ging begeleiden, dat ik voelde hoe graag ik dat laatste deed. Ik wist ineens: dat is het. Ik haalde er zoveel energie en enthousiasme uit – wat overigens twee belangrijke criteria zijn met betrekking tot je levensmissie. Toen ik dat ontdekt had, ging ik weer studeren, deze keer geen communicatiewetenschappen maar psychologie, en begon ik mensen te coachen.’
Je intrinsieke blauwdruk
‘Veel mensen weten niet wat hun missie is en leven op de tast, zonder een gevoel van richting’, schrijft Willem Glaudemans, dichter en (mede)vertaler van onder meer De Nag Hammadi Geschriften, in zijn Boek van de Levensmissie. ‘Hun leven gaat dikwijls alle kanten op, er is geen regie, geen vervulling, geen geluk. Ze zijn er vaak van overtuigd dat hun leven zinloos is. Het gevoel van leegte en eenzaamheid dat hieruit voortkomt wordt snel opgevuld met allerlei afleidingen, bezittingen en verslavingen. Maar het niveau van de ziel wordt vergeten of zelfs als niet-bestaand van de hand gewezen. Dus juist datgene wat de innerlijke leegte werkelijk zou kunnen opheffen en een echte oplossing en richting zou kunnen bieden, wordt buitenspel gezet.’
De gedachte dat je je levensmissie zou kunnen vinden of ontdekken, vertrekt van de veronderstelling dat die zin er is, meer nog, dat die levenstaak intrinsiek in je zit. Of dat werkelijk zo is – en of je dus een levenstaak hebt of er zelf één uitvindt – blijft wellicht eeuwig nog een discussiepunt dat we Aristoteles en Nietzsche onder elkaar laten uitvechten. Ieders mening hierover heeft te maken met zijn eigen kijk op bewustzijn en de levensfilosofieën die hij wenst aan te hangen. In de huidige wereld van de zelfontwikkeling leeft – geïnspireerd door spirituele tradities – de tendens om het onderwerp levensmissie te bekijken vanuit de ziel, een onsterfelijk deel van de mens dat hem verbindt met een hoger bewustzijn. Je levensmissie wordt vanuit die ziel dan gezien als een unieke bijdrage aan de wereld die bij je geboorte als blauwdruk aan je meegegeven is, deels om van te groeien als mens, en als ziel. Aan jou om die taak doorheen je leven te ontdekken. Hoe je dat dan concreet doet? Volgens Glaudemans vraagt het leven van een authentieke missie om bewustzijn, en om een alertheid voor de signalen van het leven. ‘Je krijgt tijdens je leven veel aanwijzingen en hints, zowel ja’s als nee’s’, tipt hij. ‘Je merkt dat je ergens enthousiast over wordt en je blijkt opeens vloeiend een bepaalde richting op te worden gestuwd waar je kunt stralen. Of er verschijnen slagbomen op de weg in de vorm van onverklaarbare herhaalde tegenslagen. Dan weet je dat je daar niet moet zijn. Je levenspad kruist je levensmissie vele malen. Er gaat als het ware even licht schijnen. Opeens weet je iets, welke richting je op moet gaan, je wordt in je ziel geraakt. Dat zijn ontwaakmomenten.’
Mensen die hun missie leven, herken je volgens Glaudemans aan hun uitstraling. ‘Ze zijn enthousiast en aanstekelijk in de vreugde die ze verspreiden’, schrijft hij. ‘Ze leven vervuld en gedreven vanuit hun passie. En vooral: ze weten precies waarmee ze bezig zijn. Ze gaan mee met de stroom van het leven, en zwemmen er niet tegenin.’
Of je nu spiritueel geïnspireerd bent of niet, je levensmissie leven heeft te maken met authenticiteit. Het gaat erom dat je het subjectieve gevoel hebt dat je ‘op je spoor’ zit, dat je doet wat echt bij je past. Door wat je doet, groei je, voel je je gedreven en begeesterd, en je hebt ook de drive om door te zetten als het al eens wat stroever gaat. ‘Zolang je je levensrichting niet kent, ga je alle kanten uit en probeer je allerlei dingen uit, zonder ze echt te vinden’, bevestigt coach Isabel Elst. ‘Als je weet wat je levensmissie is, kan je aftoetsen wanneer er uitnodigingen op je weg komen: past dat bij wat ik wil doen, ja of nee? Je missie kennen, heeft voor mij niets zweverigs, het is een heel concrete tool om je te helpen keuzes te maken in je leven.’
Mét shitty sandwich
Aan het enorme aanbod aan boeken, workshops, coachings, cursussen en podcasts te zien, lijkt mensen aan hun missie helpen alleszins een slim gevonden gat in de markt. Het lijkt ook wel of zowat iedereen als levensmissie ontdekt dat hij anderen aan zijn missie wil helpen. Zinvol leven werkt blijkbaar besmettelijk. ‘Het is natuurlijk van deze tijd om jezelf vragen te stellen, je wordt er door de tijdgeest toe aangespoord’, knikt Isabel Elst, ‘maar ik zie toch dat de vraag van mensen echt vertrekt vanuit een innerlijk ongemak. Het is niet dat ze oppervlakkig zoeken naar wat gratis geluk, het gaat om nog iets anders. Ze willen weten waar ze mee bezig zijn. Leven volgens je missie heeft zeker een meerwaarde, maar het komt niet per se neer op een gelukkiger leven. Wel krijgt je leven dan meer betekenis, wat net heel uitdagend kan zijn.’
Ook de Amerikaanse schrijfster Elizabeth Gilbert (bekend van haar bestseller Eat Pray Love, maar ook van Big Magic waarin ze mensen aanzet hun angst te overstijgen en hun passie uit te leven) benadrukt dat jezelf authentiek uitleven niet per se een huppelgangetje is. ‘Je authentieke weg vinden in je leven heeft te maken met je beslissing welke shitty sandwich je bereid bent erbij te nemen’, zegt ze in een gesprek met Marie Forleo. ‘Alles wat je doet – ook al ben je er letterlijk voor op de planeet gezet – gaat gepaard met vervelende momenten waar je door moet bijten. De vraag is niet: waar hou ik van? De vraag is: waar hou ik zodanig van dat ik bereid ben die shitty sandwich door te slikken die erbij hoort. Als je denkt: dit is een vervelende brok om door te kauwen, dat vind ik het niet waard, dan is dit waarschijnlijk niet je levensmissie.’ ‘Veel mensen denken dat ze iets willen in hun leven, maar als je dieper doorvraagt, merk je dat ze het eigenlijk zelf niet echt verlangen’, bevestigt Isabel Elst. ‘Vaak is het een idee dat ze van thuis uit hebben meegekregen, of gaat het om een boodschap vanuit de maatschappij dat het goed zou zijn om dit of dat te willen. Tijdens de coaching gaan we daarom alle innerlijke stemmetjes bekijken en checken: is dat jouw gedachte, of die van iemand anders? Mensen zeggen vaak: “Maar het is toch goed om dit of dat te doen? Ik moet dat toch doen?” Of ze willen iets doen ‘omdat ze daar goed in zijn en ervaring in hebben’. Maar als ik dan doorvraag naar het waarom, kunnen ze daar meestal niet op antwoorden. Pas als je op de vraag naar het waarom een voor jou bevredigend antwoord kan geven, weet je dat iets echt bij je past.’
Klein en groot engagement
Natuurlijk nemen we in onze dagelijkse zoektocht naar een bevredigend leven niet allemaal het woord levenstaak of missie in de mond. ‘In ons onderzoek naar De Grote Levensvragen vertalen we de idee van levensmissie eerder als engagement’, nuanceert Friedl’ Lesage. ‘Hoe komt het dat sommige mensen geëngageerder zijn dan andere, en meer nadenken over hoe zij een verschil kunnen maken in de maatschappij? Volgens het onderzoek blijkt die eigenschap gelinkt aan geloof: mensen die geloven, blijken vaker geëngageerd en zetten zich makkelijker in voor de samenleving. Ook al zie ik dat we geloof steeds minder vaak definiëren in termen van een godheid en hoor ik ook steeds minder mensen zeggen dat ze nergens in geloven. We willen weer graag geloven in ‘iets’, iets goeds in de mens, of iets groters dat we niet nader kunnen definiëren.’
Lesage ziet overigens dat de meeste geëngageerde mensen die zij interviewt hun engagement uiten in hun beroep, vaak in een beroep dat ten dienste staat van mensen. Interessante vaststelling is dat drie respondenten op vier vinden dat je een verschil moet maken in de maatschappij, maar dat slechts een pak minder dan de helft het ook daadwerkelijk doet. ‘Mensen denken bij engagement vaak aan grootse zaken, en vrezen dat ze zoiets niet aankunnen’, zegt ze. ‘Vandaar ook de vraag: vanaf wanneer ben je nuttig voor de maatschappij? Wat houdt engagement in? Betekent dat in de politiek stappen of kan het ook betekenen: zorgen voor mijn zieke buurman?’
Ook Isabel Elst ziet gradaties in missies. ‘Er zijn mensen die van kleins af al weten wat ze willen worden, mensen die een echte roeping voelen. Je hebt mensen met grote dromen, maar ook mensen die met kleine aspecten in hun leven heel tevreden zijn. Iedereen heeft hierin een ander karakter en dat verschil mag er zeker zijn. Je levensmissie kan overigens betrekking hebben op elk aspect van je leven, het hoeft niet over je werk te gaan. Ook je kinderen levenswaarden meegeven kan een missie zijn, of wat je als hobby of vrijwilliger doet. Maar of het nu om kleine of grote zaken gaat, bij iedereen merk ik dat ze pas in vrede zijn met zichzelf als ze iets kunnen doen wat in lijn ligt met hun onderliggende motivaties.’
Volg je nieuwsgierige neus
Allemaal goed en wel, denk je misschien bij deze woorden, maar wat als je echt geen idéé hebt wat jouw grote passie dan wel zou kunnen zijn? Heeft je leven dan geen enkele zin? ‘Ik ontmoet veel mensen die hun passie niet kennen, ook mensen van 40, 50 jaar die nog spreken over “later als ik groot ben zal ik”’, zegt Elizabeth Gilbert nog. ‘In een cultuur die zaken als passie, zekerheid en jezelf waarmaken cultiveert, kunnen deze mensen zich heel onzeker voelen. Als je wanhopig op zoek bent naar je passie zonder die te vinden, kan ik maar één ding aanraden: bewijs jezelf een dienst en laat dat woord ‘passie’ los. Het geeft te veel druk, haal die druk ervan af. En probeer in plaats daarvan gewoon je nieuwsgierigheid te volgen. Wat trekt je aandacht, waar ben je nieuwsgierig naar? Nieuwsgierigheid is een veel zachter, vriendelijker, ontvankelijker en humaner instinct dan passie.’ En als je nergens nieuwsgierig naar bent, ook goed, waarom zou je jezelf dan ergens in forceren? Voel je je overigens gedreven om iets te doen wat niet zo bijster origineel lijkt en wat vele anderen al voor jou gedaan hebben? ‘Het is een illusie dat er zoveel originele nieuwe ideeën uitgevonden zouden worden’, relativeert Gilbert. ‘In feite ontstaat zowat alles wat we doen, doordat we reageren op iets wat anderen al voor ons hebben gedaan. Laat je dus niet tegenhouden om je ding te doen, want nog nooit heeft iemand het op jouw manier gedaan.’
Meer lezen?
De Grote Levensvragen, Friedl’ Lesage, Johan Van der Vloet, Ilse Cornu (Lannoo, 2017), www.degrotelevensvragen.be
Big Magic. De kunst van creatief leven, Elizabeth Gilbert (Cargo, 2015)
Boek van de Levensmissie. Een weg naar vervulling, Willem Glaudemans (Ankh-Hermes, 2014)
www.taketheleap.be: Isabel Elst is life – en loopbaancoach die (jong)volwassenen helpt hun doelen te bereiken.
