Waarom vergelijk je jezelf met anderen?
Vooral C: Je vergelijkt om te domineren
Anderen naar beneden halen, mensen intimideren met je talenten of successen, ironie gebruiken als wapen … Vergelijken heeft bij jou veel te maken met je macht gebruiken. Je streeft er — al dan niet bewust — naar om jezelf te (op)waarderen door de ander te domineren. En als de vergelijking in je nadeel uitvalt, neem je je toevlucht tot agressiviteit. Tegenover de ander en tegenover jezelf. De drang om jezelf te bewijzen door een ander naar beneden te halen wijst op een diepe narcistische kwetsuur. Veel kinderen die vroeger onzeker waren of vernederd werden, nemen wanneer ze opgroeien de rol over van degene die hen gedomineerd heeft. Ook collectieve kwetsuren (sociaal, raciaal) kunnen leiden tot dominant gedrag als weerwraak. In elk geval is je uiterlijke zelfverzekerdheid omgekeerd evenredig aan je innerlijke zelfvertrouwen. Waar je eigenlijk naar op zoek bent, is compensatie: je wilt jezelf ervan overtuigen dat je wél waardevol bent. Die agressieve houding is ook nog eens contraproductief, want ze vreet energie en brengt ook geweld mee, tegen jezelf en tegen anderen.
Hoe aanpakken? Leer empathisch te zijn door jezelf in de plaats van de ander te stellen telkens als je een vernederende of giftige vergelijking maakt. Op die manier roep je vroegere situaties op waarin je zelf gedomineerd of naar beneden gehaald werd. Wees ook liever voor jezelf door je eigen successen te appreciëren op basis van je eigen competenties, en niet op basis van de mislukkingen van anderen.
Vooral D: Je vergelijkt om jezelf tevreden te stellen
‘Dat is helemaal niet zo slecht’ en ‘het had erger gekund’: die twee zinnen vatten perfect samen hoe jij omgaat met vergelijkingen. Je kijkt vooral naar je successen en je vooruitgang, en je relativeert problemen. Die houding, gebaseerd op een positief zelfbeeld en een gevoel van dankbaarheid, komt je emotioneel evenwicht alleen maar ten goede. Ook je relaties hebben baat bij die positieve en optimistische kijk op het leven. Vergelijkingen maken dat je nog meer waarde gaat hechten aan wie je bent en wat je bezit. Maar hoe waardevol die houding ook is, er is een keerzijde: ze kan je ook in slaap wiegen. Door alleen te vergelijken met wat minder goed is dan jezelf of je alleen maar te focussen op de vooruitgang die je al geboekt hebt (en dus niet op de weg die je nog moet afleggen) bestaat de kans dat je zelfliefde omslaat in zelfgenoegzaamheid. Dat is dikwijls het geval als je in je kindertijd sterk gewaardeerd werd zonder echt je talenten en vaardigheden te moeten bewijzen. Uiteindelijk leidt dat tot een goed gevoel van eigenwaarde, maar ook tot weinig persoonlijke ambitie, waardoor je geen vooruitgang boekt.
Hoe aanpakken? Leer meer eisen te stellen aan jezelf. Mik in de verschillende domeinen van je leven (werk, sport, cultuur) ietsje hoger en zoek inspirerende voorbeelden. Je kan je ook afvragen op welk gebied je nog competenties moet verwerven om nog beter te worden. Door beperkende overtuigingen — ‘dat is mijn ding niet’, ‘dat is te moeilijk voor mij’ — overboord te gooien, kan je uit je comfortzone stappen.
