Belangrijk in je zoektocht naar zin: wat voel, vind en wil je zélf?

Wat doe je als je je slecht voelt of een grote tegenslag te verwerken hebt? Misschien laat je je lam slaan, of ga je revolteren tegen het onrecht dat je overkomt. Maar je kan ook op zoek naar een dieper waarom. Journaliste Fleur van Groningen ging tijdens een zware periode te rade bij Marie-Thérèse Lips, psychotherapeute en vrouw vol wijsheden. In haar nieuwste boek, Zoektocht naar mijn Ziel, beschrijft de therapeute haar inspirerende zoektocht naar de zin van het leven.

Tekst Fleur van Groningen – Foto Corbis

Marie-Thérèse Lips (72) is de vrouw die mijn leven gered heeft. Of beter: de vrouw die me hielp om mezelf te redden. Ik was eenentwintig en suïcidaal. Na een kindertijd met traumatische ervaringen, kampte ik met een depressie. Mijn moeder sleepte me naar psychologen, niks hielp. Het was alsof ik onder een dikke, glazen stolp leefde waar nog weinig doorheen kwam. Toen kreeg mijn moeder het eerste boek van Marie-Thérèse Lips in handen: Gedachten in beeld. Dat won onmiddellijk haar vertrouwen. Bovendien bleek dat Marie-Thérèse psychologie had gestudeerd en een eigen praktijk voor psychotherapie had. In haar wanhoop stelde mijn moeder voor dat ik een half jaar bij mevrouw Lips in therapie zou gaan. Als er dan geen verandering was opgetreden, zou ze me vrij laten om zelf over mijn leven te beslissen. Dat zei ze met grote pijn, die me nauwelijks bereikte onder mijn stolp. Ik stemde in, hopend dat ik mijn moeder over zes maanden kon achterlaten met het gevoel dat ze alles had geprobeerd.
Wat volgde was een van de ingrijpendste ontmoetingen van mijn leven. Marie-Thérèse bleek een wijze, begaafde, intelligente, bescheiden vrouw. Waar andere psychologen clichés aandroegen, ging zij recht naar de kern en bracht nieuwe perspectieven en inzicht. Gedurende een jaar volgde ik intensief EMDR-therapie, wat staat voor Eye Movement Disensitization and Reprocessing. Die therapie werd in 1983 ontwikkeld door de Amerikaanse psychologe Francine Shapiro, oorspronkelijk voor mensen met een posttraumatische stressstoornis. Tegenwoordig wordt EMDR ook voor andere problematiek ingezet. Zelf ervaarde ik de therapie als jezelf herprogrammeren. Ik herbeleefde mijn trauma’s, maar gaf ze een nieuwe interpretatie, vanuit een wijzer bewustzijn. Het was een loodzwaar maar leerzaam jaar. Zelfkennis brengt je naast kracht immers ook inzicht in het leven en anderen. Nadien ging ik bij Marie-Thérèse een spirituele cursus volgen, die ik nog altijd frequenteer. Via haar cursussen leert ze je technieken die je dichter bij jezelf brengen. Hetzelfde doet ze in haar nieuwste boek: Zoektocht naar mijn Ziel. Daarin beschrijft ze haar inspirerende zoektocht naar de zin van het leven.

Gaan we tegenwoordig meer op zoek naar zingeving dan vroeger?

Marie-Thérèse Lips: ‘Vroeger gaven de kerken zin aan het leven. Tegenwoordig slikken veel mensen dat niet meer. Na Wereldoorlog II kwam er een grote omslag in het denken van de westerse wereld. Na zoveel gruwelijkheden raakten we ons geloof in de autoriteiten kwijt en gingen we zelfstandiger denken. Bestaat God wel? Weten de grote leiders het echt beter? Wat voel, vind en wil ik zélf? Die tendens zet zich verder door.’

Begint zo’n persoonlijke zoektocht altijd met een wake-upcall?

MTL: ‘Zelf was ik nooit gaan zoeken als ik een fijn leven had gehad. In mijn praktijk zie ik hetzelfde: mensen maken iets ergs mee, vragen zich af waarom. Na de verwerking komt de vraag: wat kan ik ermee? Al zijn er vast ook uitzonderingen, die gaan zoeken zonder aanleiding.’

In Zoektocht naar mijn Ziel maak jij een onderscheid tussen je ‘ziel’ en je ‘kleine ik’.

MTL: ‘Velen zijn het ermee eens dat er een alomtegenwoordige energie is die alles verbindt. Soms wordt die God genoemd, geest, soms kosmische of universele energie. Of “het veld”, of “tao”. Een deel van die energie heeft vorm aangenomen: de eerste manifestatie daarvan is de ziel, door de Zwitserse psychiater Carl Jung ook wel het “ware zelf” genoemd. Die ziel staat het dichtste bij de ongemanifesteerde, alomtegenwoordige energie. Als het ware je eigen stukje God of “goddelijk zijn”. Je kan daarmee contact maken door in stilte te gaan en te leren luisteren naar een wijze stem, ergens diep in jezelf.
“Kleine ik” is het ego. Je bewuste stukje zelf, wie jij denkt te zijn. Het ego is noodzakelijk, maar het beschikt over beperkte informatie, wil controle houden, gelooft niet of vergeet dat er iets anders bestaat dan het ik-bewustzijn. Wie vanuit het ego denkt, gelooft dat hij afgesneden is van een groter geheel, inferieur of superieur, benadeeld. Die gedachten en emoties doen je lijden. Het ego is niet je meest wijze raadgever. Je ratio baseert zich vaak op het heden, je emoties gaan uit van het verleden. Bijvoorbeeld: “Ik ben vroeger gekwetst en wil herhaling nu voorkomen.” Je ziel daarentegen overziet verleden, heden én toekomst. Wanneer je de eenheid met je ziel ervaart, werken ziel en ego perfect samen.’

Vond je het moeilijk om je persoonlijke ervaringen neer te schrijven?

MTL: ‘Ik heb lang getwijfeld of ik die informatie wilde delen. Daardoor zou ik me kwetsbaar opstellen. Ik wist dat het veel mensen blij zou maken, maar ook dat er kritiek zou komen. Mijn ego zei: “je wordt afgemaakt, bespaar jezelf die ellende!” Mijn ziel zei: “er zijn veel zoekers zoals jij die dankbaar zullen zijn voor de richtingaanwijzers”. Mijn ego heeft geen ongelijk. Maar uiteindelijk heb ik de knoop doorgehakt omdat ik weet dat ik met dit boek veel mensen kan helpen.’ Jij dacht ooit: ‘Als het enige doel van deze ellende is, aan het einde door de wormpjes te worden opgegeten, dan pas ik.’

Is lijden zinloos?

MTL: ‘Toen ik me die vraag stelde, zag ik een beeld. Een lichte gestalte stond in een heel dicht, donker woud. Ze wist niet waarheen. Opeens kwam er een monster aan. De gestalte vluchtte tot ze aan een grote, open vlakte kwam. Dat beeld deed me begrijpen dat lijden ons in beweging zet, waardoor we evolueren naar een hoger bewustzijn. Lijden kan zinvol zijn.’

Wat met de bewering ‘alles gebeurt met een reden’?

MTL: ‘Noodlot, toeval, brute pech … dat zijn uitspraken van het ego. Vanuit de ziel bekeken heeft alles zin, zitten de puzzels van onze levens geniaal in elkaar. Al geloof ik niet dat we onderworpen zijn aan een vastgelegd plan. Elk mens heeft de vrije keuze. Er is oorzaak en gevolg, we zijn verantwoordelijk voor onze daden.’

Je groeide op zonder moederliefde. Daaruit trok je lessen. Onderzoek jij altijd wat je uit moeilijkheden kan leren?

MTL: ‘Ja. Doordat mijn moeder me afwees, begreep ik dat er maar één ding belangrijk is: liefde, in de ruimste betekenis. Omdat ik er alleen voor stond, heb ik de liefde in mezelf gezocht. Ik keerde naar binnen. Daar maakte ik contact met de stem van mijn ziel. Ik was eenentwintig en pas getrouwd. Na drie maanden wist ik al dat het fout zat. Maar ik kon niemand om advies vragen. Dus ging ik naar een rustige plaats en vroeg het aan mezelf. Ik kreeg antwoord: “als je nu weggaat, zal je geweten je nooit in de steek laten”. Ik wílde weg. Ik was jong en nog kinderloos. Dat antwoord had mijn ego niet kunnen verzinnen. Daarom wist ik dat het van een dieper stuk in mij kwam. Terugblikkend besef ik dat mijn geweten me inderdaad parten zou zijn blijven spelen.’

Naast psychotherapeute ben je ook helderziend, -horend, -voelend en -wetend. Had jij altijd al heldere vermogens?

MTL: ‘Allereerst: iedereen draagt die vermogens in zich. Het is een vergevorderde vorm van intuïtie. Dieren en kleine kinderen hebben het nog. Gaandeweg vergeten we het of drukken we het weg. Niet iedereen is zich van die vermogens bewust of wil ze ontwikkelen en gebruiken. Ik had het als kind, maar sprak er niet over. Dan word je voor gek versleten. Ik onderdrukte het. De ontwikkeling begon toen ik mijn praktijk opstartte. Ik zag steeds meer helder, bij mezelf en cliënten. Let wel: ook in de geestelijke wereld bestaat het recht op privacy. Ik kijk alleen als iemand me om hulp vraagt. Ik zie enkel wat er dan belangrijk is. Ik ga niet zitten gluren naar meer. Als ik mijn heldere vermogens misbruik, verdwijnen ze. Ik raadpleeg ze dus ook niet voor voetbal- of lotto-uitslagen. (lacht)
Bij mijn cliënten begon ik de negatieve gedachten die ze over zichzelf hadden, helder waar te nemen. Die bleken steeds de oorzaak van hun probleem en konden we met EMDR aanpakken. “Ik ben minder”, “ik kan het niet”, “ik ben niet belangrijk”, “ik ben schuldig” … In de psychologie is er onderzoek gedaan naar de meest voorkomende, zelfontkennende gedachten. Als je die lang genoeg denkt, worden ze waarheid. Onderschat nooit gedachtekracht. Met geestelijke hygiëne is iedereen gebaat. Je bent gelukkiger als je positief denkt.’

‘Ik kan niet voetballen’ valt niet in de categorie zelfontkennende gedachten?

MTL: ‘Dat is in jouw en mijn geval een reële gedachte. (lacht) Daar doe je jezelf geen pijn mee. Het kwetst pas als je er een ontkennende gedachte aan koppelt als: “… dus ik ben minder”.’

Destijds zag jij, nog voor je me ontmoet had, dat ik onbewust dacht: ‘Ik mag er niet zijn.’ Die conclusie had ik als kind getrokken na traumatische ervaringen. Daarom wilde ik er niet meer zijn. Door jouw aanpak verdwenen de suïcidale gedachten. Inmiddels heb ik mezelf juist veel meer ontwikkeld.

MTL: ‘Met EMDR ga je op zoek naar de negatieve cognitie over jezelf. Die wordt gemeten. Dan ga je processen, herprogrammeren en volgt er bewustwording. Als de emoties eruit zijn, komt er ruimte voor inzicht. Vanuit het ego is er enkel pijn, woede of verdriet. Als mijn cliënten contact krijgen met hun ziel, komen ze tot een heel andere, bevrijdende conclusie.’

Wat is het effect van handelen naar het advies van je ziel?

MTL: ‘Dat is super! (glimlacht) Je maakt bewust een keuze, krijgt meer energie. Je bent heel blij, ervaart rust en hebt zelfvertrouwen. Je voelt nauwelijks angst, bent liefdevoller. Je wéét dat het goed is. Wat niet wil zeggen dat het ego niet soms nog pijn heeft, boos is of het spannend vindt. Maar daar tegenover staat de wijsheid van de ziel. Je leeft erg bewust.’

Tijdens je zoektocht belandde je in heel wat valkuilen. Die lijst je handig op. De belangrijkste: ‘de ander weet het beter dan ik’.

MTL: ‘Daar ben ik meermaals in gestonken! (lacht) Ooit was ik in de ban van een meester-manipulator. Een soort goeroe. Ik gaf mijn innerlijke kracht volledig uit handen en was uitgeleverd aan zijn willekeur. Vreselijk. Daaruit leerde ik dat je het zelf het beste voor jezelf weet als je naar die wijze stem vanbinnen luistert. Ik vraag anderen om hun mening, laat me informeren. Maar ik toets altijd af bij mezelf.’

Onderweg heb je ook geleerd hoe met emoties om te gaan.

MTL: ‘Emoties zetten je in beweging. Je kan ze vergelijken met de golven van de zee. Als je door hoge golven heen duikt of zwemt, ondervind je minder weerstand dan wanneer je stokstijf blijft staan en ze tegen je aan slaan. Het vraagt moed om je emoties volledig te durven voelen. Dat hoeft niet lang. Onderdruk ze niet: ze komen je iets vertellen, je kan er iets mee doen. Maar wentel je er ook niet in. Sommige mensen zitten vast in de slachtofferrol, zoeken negatieve aandacht. Dan word je de speelbal van je emoties. Je kan bijvoorbeeld jaloers zijn op iemands diploma en beslissen ook te gaan studeren. Of je kan gek worden van afgunst en die ander wat aandoen. In het eerste geval beheers jij de emotie en doe je er iets positiefs mee, in het tweede geval beheerst de emotie jou.’

Meditatie is een essentieel onderdeel van je leven. Raad je dat alle ‘zoekers’ aan?

MTL: ‘Meditatie is een goede manier om je te leren concentreren, om naar een ander bewustzijnsniveau over te schakelen, contact te maken met je ziel. Maar ieder mens is uniek en zal zijn eigen manier vinden om dat te bewerkstelligen. Elke vorm van creativiteit brengt je in contact met je intuïtie en heldere vermogens. Iedereen heeft een ziel, iedereen kan zich bewust worden van wie hij werkelijk is, en die enorme innerlijke kracht en liefde ervaren.’

10 tips om dichter bij jezelf te komen

1 Zorg voor een rustpunt om de waan van de dag los te laten.

2 Zoek elke dag even contact met jezelf, keer je naar binnen. Je boekt resultaat als je oefent.

3 Stel je open voor je innerlijke mogelijkheden door vertrouwen te hebben. Je wordt niet gek, je bent veilig, je helpt jezelf.

4 Besef dat iedereen die mogelijkheden in zich draagt, ook jij.

5 Las wekelijks een mediastop in. Een paar uur zonder radio, tv, internet en gsm.

6 Toets kennis en informatie bij jezelf af.Laat je geen dogma’s aanpraten, zoek je eigen waarheid.

7 Omring je met schoonheid. Het brengt ontroering, een emotie van de ziel. Net als je blij, krachtig, zacht, verbonden, rustig of liefdevol voelen.

8 Denk niet vanuit tegenstellingen maar vanuit eenheid.

9 Trek regelmatig de natuur in, die kan je terugbrengen bij je innerlijke vermogens.

10 Dé manier om dichter bij jezelf te komen is liefde. In de ruimste zin, gezonde seksualiteit mag je daar zeker ook bij rekenen.

Stappenplan: omgaan met emoties

➻ Vooral niet weglopen.

➻ Vooral niet wegstoppen.

➻ Heb het lef om ze te durven voelen.

➻ Na 10 tot 20 minuten ebt het weg en kan je ze later op een goede manier uiten.

➻ Blijf er niet in hangen: dan verlies je je grip, verval je in zelfmedelijden.

➻ Check: wat heeft het in beweging gezet bij jou?

➻ Wat heeft het je gebracht?

➻ Wat kan je ermee, nu en in de toekomst?