Te veel empathie? Ja, dat kan

Sociale problematieken oplossen met empathie?

‘Er is de laatste jaren veel gepraat en geschreven over empathie, vanuit diverse hoeken’, aldus Devisch. ‘Nu eens wordt er hartstochtelijk voor gepleit, dan weer wordt ervoor gewaarschuwd. Dit boek is een poging om meer klaarheid te scheppen in dat maatschappelijke debat.’

Een van de bekendste pleitbezorgers van empathie is Barack Obama. Hij benadrukte tijdens zijn ambtstermijnen meermaals dat de Amerikaanse samenleving aan een empathietekort lijdt en dat vrede begint door de wereld te zien door de ogen van een ander. Dichter bij huis schreef Jesse Klaver, fractieleider van GroenLinks in Nederland, het boekje De empathische samenleving. Daarin noemt hij empathie dé motor om sociale problemen op te lossen en om tegenstellingen te overbruggen: ‘Toon inlevingsgevoel voor de ander en probeer om diens emoties te begrijpen.’

Aan de andere kant staan de mensen die verkondigen dat empathie een slechte raadgever is omdat we, verblind door emoties, geen rationele beslissingen kunnen nemen. In Against Empathy, een boek dat begin dit jaar verscheen, voert de Amerikaanse psycholoog Paul Bloom een rist argumenten aan waarom we onze empathische gevoelens beter wat meer uitschakelen in plaats van ons erdoor te laten leiden. Ook Bart De Wever laat graag optekenen dat er in de politiek geen plaats is voor gevoelens van empathie, lezen we in het boek van Ignaas Devisch. Hij citeert de reactie van De Wever op het tragische beeld van de aangespoelde Aylan Kurdi: ‘Als ik de foto van die dode peuter zie, bloedt mijn vaderhart. Maar ik laat mij niet leiden door emoties. […] Wees dan eerlijk. Open niet je televisienieuws met de droeve, schuldbewuste melding dat er een kind is gestorven op de vlucht voor oorlog en geweld. Nee, er is een kind gestorven doordat zijn ouders op zoek waren naar een betere economische toekomst.’

‘Wat opvalt in het debat tussen de voor- en tegenstanders van empathie, is de opdeling tussen mensen die emotioneel-empathisch en mensen die onverschillig-rationeel reageren’, vat Devisch samen. ‘Een valse tegenstelling, want het zit gewoon allemaal in elk van ons. De ene dag stop je om te helpen als je iemand op straat van zijn fiets ziet vallen, de andere dag loop of rijd je door. Soms sluit je je ogen voor ellende en onrecht, soms leef je intens mee. Soms gedraag je je empathisch en soms niet. Dat is menselijk.’