Sterker na een dieptepunt
Zelfs in de meest hechte relaties komt het voor: het gevoel dat jullie helemaal niet meer op dezelfde golflengte zitten en jezelf en elkaar het leven zuur maken. Waar komt dat gevoel vandaan? En nog belangrijker: wat kan je eraan doen?
Heidi Scrimgeour
Toen ik door het raam van ons idyllische Toscaanse vakantiehuisje naar buiten keek en mijn man Mat zag liggen slapen naast het zwembad voelde ik een steek in mijn hart. Normaal zou ik eens goed gelachen hebben om zijn luiheid, en ermee dreigen om hem in het water te duwen als hij niet snel wat actiever werd zodat we een uitstapje konden maken. Maar deze keer was het anders. Het zat al dagen scheef tussen ons, en ik kreeg het niet rechtgetrokken. De lucht tussen ons was voor het eerst beginnen betrekken op de luchthaven, toen hij opeens verdwenen bleek en we door hem bijna onze vlucht misten. Vervolgens reden we door Firenze in een ijzige stilte, al was het buiten wel veertig graden, omdat we het niet eens raakten over de snelste route naar onze bestemming. En nu, in de prachtigste omgeving die ik me kon voorstellen, was slapen blijkbaar alles wat hem interesseerde.
‘Ik herinner me dat ik huilde omdat ik heimwee voelde naar de relatie die we vroeger hadden en die voorbij leek’
Ik zat binnen, te panikeren over onze relatie die voor mijn ogen uit elkaar leek te spatten. Een heel jaar hadden we gespaard voor deze vakantie. Wekenlang had ik alles zitten plannen voor wat een once in a lifetime reis door Italië moest worden. En nog voor we goed en wel vertrokken waren zat er al een haar in de boter tussen ons. Ik had alles geprobeerd, inclusief gewoon rechtuit zeggen dat ik er liever op uit zou trekken dan te kijken hoe hij sliep. Maar ik vond duidelijk niet de juiste woorden om de afstand die er tussen ons gegroeid was te overbruggen – het leek erop dat ik het alleen maar erger had gemaakt. Het feit dat ik me zo weinig verbonden voelde met hem, terwijl ik er net zo naar uit had gekeken om quality time samen door te brengen maakte een hele hoop emoties in me los: woede, verdriet, teleurstelling, angst. Ik herinner me dat ik zat te huilen in onze vijfsterrenbadkamer omdat ik heimwee voelde naar de relatie die we vroeger hadden en die voorbij leek.
Een soort van gewapende vrede volgde, tot we een avond in stilte Chianti zaten te drinken terwijl we in de verte staarden. Opeens nam hij mijn hand vast. We zeiden allebei sorry: hij omdat hij zo’n slecht gezelschap was geweest, ik omdat ik onze reis benaderd had als een project dat militaire precisie vereiste. Toen ik me tegen hem aan nestelde voelde ik mijn hart overlopen van een vernieuwde affectie voor de man die zowel mijn tegenpool als mijn eeuwig noorden is. Bijna zo plots en onverklaarbaar als we ons eerste echte dieptepunt bereikt hadden, zo veilig en wel hadden we het weten te overbruggen.
Wij zijn zeker niet de enigen die geconfronteerd worden met momenten in onze relatie waarop alles zo slecht lijkt te gaan dat je begint te denken dat het nooit meer goed kan komen. Maar sindsdien heb ik geleerd dat zulke dieptepunten – met als typisch kenmerk dat je het gevoel hebt dat jullie helemaal niet meer op dezelfde golflengte zitten – onvermijdelijk zijn, en dat je ze niet moet vrezen. Ondertussen hebben we al tal van dieptepunten overbrugd samen, en ik heb ze leren zien – met vallen en opstaan – als een kans om de relatie te verdiepen en emotionele veerkracht te kweken.
1. Achterhaal de echte oorzaak
Om te beginnen moet je een dieptepunt zien voor wat het is, zonder het nog meer te dramatiseren. ‘Een dieptepunt is een periode van wrijving: je voelt intuïtief aan dat je niet op dezelfde golflengte zit als je partner’, verduidelijkt psychotherapeute Christine Webber, auteur van How to Mend a Broken Heart. ‘Soms is het toe te schrijven aan het feit dat een van jullie of jullie allebei in een drukke periode in jullie leven zitten, waardoor er minder tijd overblijft voor jullie als koppel. Wat altijd terugkomt is het gevoel dat het niet langer goed zit tussen jullie, dat er iets wringt.’ ‘Het gevoel niet jezelf te kunnen zijn of op eieren te moeten lopen rond je partner is bijvoorbeeld een teken aan de wand dat jullie relatie op een muur botst’, vult psychologe Sarah Rozenthuler, auteur van Life-Changing Conversations, aan. ‘Misschien heb je het gevoel dat er geen ruimte voor plezier meer is in de relatie. Veel koppels die een dieptepunt bereikt hebben, hebben tijdelijk ook geen seks meer, wat het gebrek aan intimiteit en verbondenheid nog kan verergeren.’ Stilstaan bij wat er allemaal gaande is in jullie leven – niet enkel in jullie relatie – kan helpen om de echte oorzaak van het dieptepunt te achterhalen.
Volgens Rozenthuler kunnen stresserende gebeurtenissen zoals een ontslag, een sterfgeval of het naar boven komen van tot dan toe verborgen verschillen (zoals anders omgaan met opvoeding of financiën) mogelijke oorzaken zijn. ‘Ik heb koppels uit elkaar zien gaan die zich achteraf realiseerden dat ze ongelukkig, ontevreden of zelfs verveeld waren met of door zichzelf in plaats van door de relatie’, gaat Webber verder. Zij adviseert het toepassen van de ‘ABC connectie’ om erachter te komen of je eigen gedragspatronen de relatiemoeilijkheden verergeren. ‘”A” staat voor de activerende gebeurtenis, zoals wanneer je partner liever slaapt dan samen een uitstapje te maken; “B” staat voor je eigen bagage, die een invloed heeft op hoe je reageert op de activerende gebeurtenis en “C” is de consequentie. Als je het zo gaat ontleden en duidelijk zicht krijgt op je eigen bagage die gelinkt wordt aan een activerende gebeurtenis, en de consequentie daarvan, dan kan het je helpen om in te zien welke diepere psychologische issues eigenlijk de essentie uitmaken van het dieptepunt.’
Niet iedereen zou overspoeld worden door een gevoel van verlatenheid door een slaperige partner op vakantie, maar ik wel, net omdat ik in die periode al worstelde met gevoelens van tekortschieten en onzekerheid. Hij was gewoon moe, maar mijn bagage maakte er meer van dan het was. Dat inzien hielp ons allebei om het achter ons te laten. Zijn ‘talent’ om te slapen op de meest ongelukkige momenten kan me nog altijd verbazen, maar niet meer kwetsen. ‘Dieptepunten helpen je om veerkracht te kweken’, meent Rozenthuler. ‘Eens je ze overbrugd hebt is je relatie sterker dan ervoor. Je communicatievermogen kan erop vooruitgaan, net als je vermogen om eerlijk te zijn tegen elkaar.’ Op het moment zelf kan het voelen alsof je het dieptepunt nooit te boven zal komen.
Zelf vreesde ik dat ons onvermogen om een romantische vakantie te hebben betekende dat ons huwelijk gedoemd was om te mislukken. Wat kan helpen is de verschillen die opduiken bekijken als gezonde facetten van een relatie. ‘Het accepteren van vlakken waarop jullie niet compatibel zijn kan een lastige klus lijken’, zegt Rozentuler. ‘Mik daarom op een niveau van compatibiliteit dat “goed genoeg” is over verschillende domeinen heen. Dat vormt de basis van een relatie waarin je wel buigt maar niet barst.’ Als een dieptepunt tijdens een vakantie valt kan het voelen alsof de grond onder je voeten wegzakt: in Toscane was ik klaar om een streep onder de vakantie te trekken en naar huis te vertrekken. Maar het is belangrijk om niet te dramatiseren, want net daardoor kunnen de vluchtroutes uit het dal geblokkeerd geraken. Het is beter om een strategie te ontwikkelen om om te gaan met lastige periodes, adviseert Webber.
2. Laat het achter je
‘Neem je voor om je partner minstens een keer per dag te laten voelen dat je hem graag ziet maar accepteer tegelijkertijd dat je niet altijd vat hebt op de omstandigheden – in het bijzonder als het dieptepunt veroorzaakt wordt doordat je partner een depressie heeft of emotioneel onbeschikbaar is door stress of een situatie op het werk. In dat geval focus je je beter een tijdje op sporten, optrekken met vrienden of een cursus volgen.’ Als de Chianti onze verzoening niet in gang had gezet was er alleen op uit trekken blijkbaar toch nog niet zo’n slechte keuze geweest …
‘Dieptepunten helpen je om veerkracht te kweken. Eens je ze overbrugd hebt is je relatie sterker dan ervoor’
Het is logisch dat je je teleurgesteld voelt als je relatie niet beantwoordt aan je verwachtingen, maar erover praten is essentieel om ervan te herstellen. ‘Deel je gevoelens met je partner maar zorg ervoor dat je zelf goed weet wat je nu eigenlijk voelt’, raadt Rozenthuler aan. ‘Merk op waar je de woede, het verdriet of de teleurstelling voelt in je lijf. Je kan je partner vertellen dat je teleurgesteld bent in iets zonder een stortvloed van verwijten. Je hart bij elkaar uitstorten kan wonderen doen om een dieptepunt te boven te komen.’ Wat voor altijd in mijn geheugen gegrift staat over onze ongemakkelijke ontdekking in Toscane is niet het dieptepunt maar wat erop volgde. Hoewel een dieptepunt beleven tijdens je vakantie kan voelen als de hel op aarde is er geen beter moment of geen betere plek om het goed te maken. En dat is wat je je jaren later zal herinneren.
Zo kom je een dieptepunt te boven
– Druk jezelf uit
‘Jezelf uitdrukken betekent “naar buiten duwen” – je gevoelens uit je lijf duwen, de wereld in’, zegt Sarah Rozenthuler. ‘Maar je hoeft jezelf niet per se uit te drukken tegenover je partner. Therapeuten, coaches en psychologen kunnen de emotionele sponzen zijn die we soms allemaal wel eens nodig hebben.’
– Probeer de 15-minutenregel
‘Om de communicatie tussen jullie beiden te bevorderen kan je elk om de beurt vijf minuten ononderbroken praten, gevolgd door een dialoog van vijf minuten’, adviseert Christine Webber. Overschrijd de vijftien minuten niet, en doe na dat kwartier iets totaal anders samen.
– Bespreek lastige gevoelens
Lastige gevoelens zoals rancune gaan niet zomaar weg, ze woekeren, waarschuwt Rozenthuler. Praat er dus over. ‘Een paar ongemakkelijke momenten op korte termijn kunnen je relatie redden op langere termijn – de truc is om het respectvol oneens te zijn.’
– Werk aan jezelf
Misschien zal je genoodzaakt zijn om wat tijd in je eentje door te brengen. ‘Volg een cursus, lees een boek, praat erover met een vriendin’, adviseert Rozenthuler. ‘Als je het moeilijk hebt, vraag jezelf dan af wat zou helpen. Verwacht niet van je partner dat hij rust, geluk en spanning binnenbrengt in de relatie als je het niet eerst zelf gevonden hebt.’
www.christinewebber.com;sarahrozenthuler.com
