Rika Ponnet: ‘Word verliefd. Smijt je. Doe het gewoon’

Hoe wezenlijk is de liefde eigenlijk voor ons geluk?
RP: ‘Ik heb Een klein leven gelezen, een aangrijpend boek over het misbruik van een jongen, en de impact die dat had op zijn latere leven. De schrijfster (Hanya Yanagihara, nvdr) werpt de vraag op of je zoiets ooit kan oplossen. Vroeger hadden we het antwoord van de romantische liefde: als er genoeg liefde was, dan verdwenen de problemen vanzelf. Intussen weten we dat zoiets zelden lukt. Later kwam het idee dat je als een ander mens uit therapie kon komen. Dat is wat Griet op de Beeck verkondigt, en ook daar geloof ik niet in: je kan jezelf niet zomaar resetten. De schrijfster van Een klein leven schuift een andere uitweg naar voren: haar hoofdpersonage kiest voor vriendschappen die zo liefdevol zijn, dat ze helend zijn. Ik zie die tendens wel vaker opduiken: dat idee dat we in een versingelde maatschappij moeten aanvaarden dat er niet voor iedereen een dekseltje op dat potje zal zijn, en dat we dus moeten investeren in hechte vriendschap.’

En geloof je dat ook?
RP: ‘Ik vind het een interessante denkpiste, maar ik denk dat we uiteindelijk toch verlangen naar exclusiviteit. We zoeken nog altijd naar die eerste, unieke hechtingsband die we allemaal hebben gehad, de geborgenheid die we gevoeld hebben bij onze moeder, dat gevoel dat je er mag zijn. Je kan dat een narcistisch verlangen noemen, maar je ziet dat in elke cultuur: het is deel van ons programma. Vandaar dat ontrouw ook zo verwoestend is, voor jaren, soms voor een leven. Koppels vertellen soms hoe ze zich in het leven bedreigd gevoeld hebben. Die partner is je thuishaven en ik denk dat die vandaag belangrijker is dan ooit, omdat alle andere netwerken minder hecht zijn. In een hoogtechnologische maatschappij zijn we heel autonoom, we hebben leren leven in kleine gezinsverbanden en de mensen met wie we daar verbonden zijn, die zijn immens belangrijk geworden.’

Liefde is een geliefd onderzoeksthema, en jij volgt dat wetenschappelijk onderzoek ook op de voet: hebben al die studies ons intussen iets wezenlijks geleerd?
RP: ‘Dan kom je nu automatisch bij het verhaal rond hechting terecht. Als we geboren worden, is de eerste zorg van de mens niet voedsel, macht of geld, het is: zich verbinden, vanuit een overlevingsinstinct.’

Kan je dat onderzoek dan ook vertalen naar positief advies? Als je dit doet, dan zal je de liefde vinden?
RP: ‘Als je op verbinding gericht bent, dan zal je een lief vinden. Mensen zijn bezig met de angst om die verbinding niet te hebben, maar dat is iets helemaal anders. Als een kind geboren wordt, dan is het niet bezig met angst. Het gaat er helemaal voor om zich met jou te verbinden. In Vind je lief zag je net hoe mensen allemaal achter een muur zaten: ze wilden wel graag verbinding, maar waren terughoudend, kritisch, stelden lijsten op van voorwaarden. Een kind doet dat allemaal niet. Het leert ons wel iets over de strategie om tot verbinding te komen. Dat is: je gooien, zonder angst, en de ander charmeren, met alle middelen die je hebt.’