Nieuwe tijden, nieuwe leiders
Met een wereld die volop in verandering is, is nieuw leiderschap een hot topic. Maar wat is het profiel van die nieuwe leider? Wat doet hij of zij anders? En zal de coronacrisis dit nieuwe leidersschap in een stroomversnelling brengen?
Tekst Sarina Wijnen
‘Ik kijk voortdurend in de spiegel en stel mezelf de vraag: ben ik goed bezig?’, vertelt Joost Callens, CEO van Durabrik en auteur van De kwetsbare leider en De zoekende leider, in een interview. ‘Alleen dan kan je groeien, volgens mij. Via mijn luisterend oor en via opleidingen en coachings hoop ik mijn medewerkers te inspireren om zichzelf ook in vraag te stellen.’ Woorden die dertig jaar geleden niet uit de mond van een topmanager zouden zijn gekomen. ‘Soft management’ was toen synoniem voor zwak. Een echte leider was autoritair, zelfverzekerd en doortastend. Hij twijfelde nooit, vroeg niet om inspraak, en persoonlijke ontwikkeling was geen aandachtspunt.
Intussen zijn openheid, authenticiteit en zelfs kwetsbaarheid voor moderne managers vertrouwde begrippen. We zijn van een industriële economie geëvolueerd naar een kennis- en diensteneconomie, en daarmee zijn ook de eisen die we aan leiders stellen veranderd. Bij het eerste hoorde een strak productieproces waarin werknemers slechts radartjes waren en de leider gezaghebbend en controlerend optrad. De professionele kennis- en dienstenwerkers van de 21ste eeuw vragen om een andere aanpak: ze willen uitgedaagd en geïnspireerd worden. Hun baas moet een overkoepelende visie hebben en beslissingen nemen, maar daarnaast willen ze dat hij of zij transparant is, hen motiveert en vertrouwen schenkt, en zo het beste in hen naar boven haalt.
Meer emo en eco
Het laatste decennium is de digitalisering erbij gekomen. Doordat die extra concurrentie oplevert, hebben de leiders van nu met meer complexiteit af te rekenen, stelt Katleen De Stobbeleir, econome, organisatiepsychologe en professor aan de Vlerick Business School. ‘Als je vandaag een hotel leidt, is je concurrent niet enkel meer het hotel om de hoek. Er zijn ook de Airbnb’s en de booking.coms van deze wereld. Het landschap is meer versnipperd en complexer geworden, en het is voor één leider onmogelijk om alle antwoorden te hebben.’ Ook daardoor ligt de focus van leidinggeven nu meer op samenbrengen en faciliteren, zegt ze. Enkel op die manier kan een leider zijn visie verbreden en adequaat op ontwikkelingen inspelen.
Dé vraag van het moment is of de coronacrisis iets zal veranderen aan de manier waarop bedrijven, en dus ook bedrijfsleiders, opereren. Volgens Herman Konings, trendwatcher en veranderingspsycholoog, bestaat de kans dat we op korte termijn teruggrijpen naar de strakkere regie van weleer. ‘Er komt een economische recessie of depressie aan, dat is duidelijk. En in onzekere tijden zoeken we een traditionele dirigerende leidersfiguur. Tegelijk hebben meer mensen respect voor de zorg gekregen, een sector waarin trouwens veel vrouwen werken. Ook is er meer aandacht voor het emotionele en het ecologische aspect gekomen. Het zou kunnen dat op langere termijn mensen leiders willen die meer op die aspecten focussen.’
Hoewel niet wetenschappelijk gevalideerd, werken veel bedrijven met de Insights Discovery®-persoonlijkheidstest, waarbij je een dominante kleur toegewezen krijgt. Rood is de typische leiderskleur die staat voor daadkrachtig, sturend en prestatiegericht. ‘Groene mensen’ zijn dan weer zorgzaam en relatiegericht, geel komt overeen met enthousiast en dynamisch, en blauw met analytisch en nauwkeurig. Betekenen de recente evoluties dat we steeds meer ‘anderskleurige’ leiders zullen zien? Katleen De Stobbeleir denkt van wel, al onderstreept ze dat voor goed leiderschap gedrag belangrijker is dan persoonlijkheid. En cruciaal bij dat gedrag is een zogenaamde growth mindset, zegt ze. ‘Een leider die gelooft dat zijn capaciteiten niet vastliggen, maar dat hij ze kan ontwikkelen en dat hij kan groeien, heeft in deze tubulente tijden de grootste kans op succes. Want hij is bereid om zijn leiderschapsstijl los te laten en heruit te vinden als die niet meer past.’
