Liegen: we doen het allemaal
Liegen, we doen het allemaal. Kleine leugentjes om bestwil of om gegronde redenen, grote leugens om … wat eigenlijk? En durven we eerlijkheidshalve naar onszelf kijken?
Tekst Hade Wouters
Je dochter vraagt wat je in je mond hebt. Je slikt het laatste stukje chocolade weg, en antwoordt: ‘Een tomaatje’. Pas bij het naar buiten lopen uit de winkel zie je dat je vijf euro te veel wisselgeld hebt gekregen. Je kijkt om maar de caissière is al bezig met een andere klant. Je haalt je schouders op en loopt door. Je vriendin vraagt je wat je van haar jurk vindt. Lelijk, denk je, maar je zegt dat ze prachtig is… Of: je bent op vakantie en je deelt een foto op instagram van jezelf waarop je partner je een zoen geeft. Het grootste deel van de vakantie hadden jullie ruzie, maar dat zet je uiteraard niet op de socials.
Herken je dit? Je was op een feestje zonder je partner. Je ex was daar ook en het is fijn om elkaar terug te zien. Jullie praten bij, drinken wat en er zit zelfs een dansje in. En dat voelt even heerlijk als vroeger. Alleen ga je niet met je ex mee, maar naar huis en schuift in bed bij je partner die al slaapt, wakker wordt en vraagt hoe het was. ‘Goh, het viel wel mee,’ zeg je. En ook: ‘Niets bijzonders, maar ik heb me wel vermaakt.’
Je wil je partner niet nodeloos ongerust of jaloers maken. Maar een week nadien gebeurt exact hetzelfde. Alleen omgekeerd. Je partner kruipt na een feestje naast je in bed en zegt dat het wel leuk was, maar niets bijzonders. De volgende dag zie je op facebook foto’s waarop hij/zij wel erg innig met die leuke ex aan het dansen is.
Waarschijnlijk ben je boos en erg gekwetst. En waarschijnlijk vind je de leugen erger dan dat innige dansje op zich. De kans is groot dat je partner gelogen heeft om je niet te kwetsen of ongerust te maken. Met de beste bedoelingen dus.
In dit voorbeeld zit de complexiteit met betrekking tot liegen: het is ontzettend moeilijk om zelf eerlijk te zijn, en tegelijkertijd willen we dat anderen eerlijk zijn tegen ons en kwetst het ons als dat niet zo is.
Leugens in vele lagen
Eerlijkheid lijkt in onze samenleving op zijn retour. Volgens onderzoek van The Washington Post liegt Trump vijftien keer per dag en heeft hij in de eerste twee jaar van zijn presidentschap 7 600 misleidende of ronduit onjuiste uitspraken gedaan. Hij is nog steeds aan de macht. Er is de tendens van het fake news, op social media tonen we meestal maar een deel van de realiteit en aan dat deel hebben we vaak nog stevig gesleuteld, en topmensen van bedrijven die zich niet aan de regels met betrekking tot milieu of belastingen houden, hebben daar vaak een heel goed verhaal over.
Dat lijkt misschien allemaal onschuldig of staat ver van ons af, maar ieder van ons heeft patronen ontwikkeld rond eerlijkheid, schuld en schaamte, beweert Judi Ketteler, journaliste en auteur van het boek ‘Nooit meer liegen?’. Judi schreef een artikel voor de New York Times over eerlijkheid. Haar schrijven had te maken met de complexiteit van haar huwelijk en de emotionele affaire die ze had met een andere man. Maar dat liet ze weg uit het artikel. Die weglating bleef echter wringen bij haar, evenals het feit dat ze niet eerlijk was over die affaire tegen haar echtgenoot. Hij wist wel iets, maar niet hoe verward ze zich voelde. Ze besloot een eerlijkheidsdagboek bij te houden omdat ze graag oprechter in het leven wilde staan. Naar aanleiding van de observaties die ze deed in haar dagboek, onderzocht ze verschillende aspecten van eerlijkheid en daarover schreef ze een boek.
