Wat leeft er bij mannen?
Behoefte aan rolmodellen
Een beetje duidelijkheid in de chaos zou dus niet slecht zijn. Wat willen we van mannen anno 2016? En wat is dan mannelijkheid? ‘Een definitie neerzetten is altijd gevaarlijk,’ wijst historicus Henk de Smaele erop, ‘omdat je dan criteria neerzet waaraan mannen op hun mannelijkheid getoetst kunnen worden. En toch verbinden we graag bepaalde verwachtingen aan een bepaalde sekse – wellicht om onze samenleving te organiseren. Een mens heeft behoefte aan grenzen en normen waaraan hij zich kan spiegelen. Als jongen en opgroeiende man hunker je naar een bepaalde identiteit.’ In zijn boek The Image of Men wijst historicus George Lachmann Mosse erop dat er doorheen de tijd eigenlijk weinig veranderd is aan het mannelijk ideaalbeeld. Het moderne masculiene stereotype blijkt nog altijd vergelijkbaar met een soort Grieks antiek ideaal: atletisch, beheerst, sterk, moedig en daadkrachtig. Volgens Marlies Brenters, die in haar boek Mannen in soorten en maten mannelijke drijfveren duidt aan de hand van Griekse archetypes, beantwoorden op dit moment vooral Zeus- en Apollomannen aan de na te streven norm. Zeus als de patriarch die de grootste en machtigste speler wil worden en zijn zoon Apollo, de beheerste, doelgerichte, rationele man die binnen de bestaande structuren succes nastreeft. ‘Opvallend is dat die patriarchale macht dikwijls bij mannen zit die helemaal niet voldoen aan het mannelijk cliché’, merkt de Smaele op. ‘De minister van Defensie moet bijvoorbeeld helemaal niet het atletische lijf en de moed hebben van zijn soldaten. Hoe hoger je klimt op de maatschappelijke ladder en hoe ouder je wordt, hoe meer je bevrijd wordt van de druk om aan een cliché of ideaal te beantwoorden. Of Coucke of Huts er nu mannelijk uitzien of zich volgens mannelijke waarden gedragen of niet, doet er eigenlijk niet meer toe, omdat ze bewezen hebben dat ze mannen van de wereld zijn. Dat geeft aan dat succes hebben wellicht voor ons het summum van mannelijkheid is.’ Dat terwijl er, weer volgens Marlies Brenters, nog heel wat andere types van mannelijkheid te onderscheiden en waarderen vallen, zoals – om er maar een paar te noemen – de onstuimige wildeman, de avontuurlijke flierefluiter of de poëtische romanticus.
