Kunnen we nog ‘deftig’ van mening verschillen?

Emoties alom

Gelukkig kunnen we op café nog gezellige, geanimeerde gesprekken voeren of elkaars ideeën geboeid aanhoren. Wat maakt dat het ene gesprek rustig verloopt en het andere al snel ontploft? Volgens Mersch wordt het ontploffingsgevaar versterkt door twee factoren: emotie en onzekerheid. ‘Met dat laatste bedoel ik het feit dat er veel zaken zijn die we niet met zekerheid kunnen weten en stellen. Er is bijvoorbeeld geen meetinstrument waarmee je kan bepalen hoe racistisch een bepaalde uitspraak is. Als dat wel zo zou zijn, dan maakten we daar geen ruzie over, dan was het gewoon helder.’ Over de vraag of water nat is zullen we elkaar niet makkelijk in de haren vliegen. Maar ho, of water een common zou moeten zijn, of eigendom van multinationals! Daar kunnen we een boom over opzetten en wie niet denkt zoals wij, verdenken we van uitermate dommigheid of slechte wil.

‘Het tweede aspect dat een thema explosief maakt, is de mate waarin een debat ons emotioneel raakt’, gaat hij verder. ‘Mensen denken vaak dat wat ze denken over iets, bijvoorbeeld over vluchtelingen of pesticiden, een verstandelijke beschouwing is. Maar niets is minder waar. Veel van onze overtuigingen zijn heel emotioneel geladen. Als iemand die overtuiging dan in vraag stelt, ervaren we dat – en ook onze hersenen doen dat – als een klap in ons gezicht. Waarop we dan ook meteen terugslaan: we gaan in de aanval en proberen de ander te raken waar we hem kunnen treffen.’ Dat doen we vaak door te insinueren dat de ander dom of slecht is. We vallen hem aan, beledigen hem, willen hem kwetsen.

Een ontspoorde ruzie is een machtsstrijd, zegt ook coach en trainer Serge Ornelis in zijn nieuwe boek Met slaande deuren, waarin hij nuttig advies geeft over hoe je ruzie kan vermijden en gezond ruzie kan maken. ‘Wat mensen in een ruzie nastreven, is de pijn van miskenning ongedaan maken’, schrijft hij. ‘Die erkenning is pas echt van waarde als de ander ze uit vrije beweging geeft. En laat dat nu niet gebeuren, of toch niet onmiddellijk. Daarom proberen we erkenning af te dwingen door macht te gebruiken.’

Maar waarom gaan we zover? Een mening is toch maar een mening, zou je denken.

(…)

Lees meer in het november-decembernummer van Psychologies