KOEN VANMECHELEN: “De kustenaar ontketent het debat”
‘Kan kunst de wereld redden?’ is de vraag waarmee we naar Koen Vanmechelen trekken. Hij ontvangt ons in LABIOMISTA in Genk, zijn levenswerk op de site van de voormalige zoo van Zwartberg. Een steeds evoluerend kunstwerk, en een levendige illustratie van hoe een utopische toekomst er zou kunnen uitzien. “Als alle factoren meewerken”, voegt de kunstenaar eraan toe.
Tekst Annelies A.A. Vanbelle
Samenvatten waar Koen Vanmechelen en zijn team zoal mee bezig zijn, is quasi onmogelijk. Zijn missie heeft zich ondertussen vertaald in een wijdvertakt en wereldwijd netwerk van projecten, expo’s, een vijftal stichtingen, sociaal engagement en biocultureel onderzoek. Je zou hem kunnen kennen als de kunstenaar die zich toelegt op het kruisen van kippenrassen of van Coming World Remember Me, het project met de 600.000 beeldjes in Ieper, ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Maar er is veel meer.
Vandaag bevinden we ons in LABIOMISTA, de site waar hij zijn studio heeft én waar kippen en kamelen vrolijk door elkaar dartelen. Het is tevens een onderzoekscentrum waar wetenschappers van allerlei slag kunnen resideren en in dialoog treden met elkaar. En een plek waar kleurrijke zaad- en vruchtenetende vogels uit alle werelddelen vreedzaam samenleven, doch gescheiden van de twee Stellers zeearenden die hoog in een andere kooi boven het atelier tronen. Twee polen verenigd in één gebouw, een architecturaal hoogstandje van de Zwitser Mario Botta. Roofdier en prooi, de schoonheid en wreedheid van de natuur tegelijk.
Je kan de site bezoeken vanaf april tot november – letterlijk binnenstappen in het totaalkunstwerk dus – en voeling proberen te krijgen met Vanmechelens visionaire gedachtegoed. Bij een kom heerlijke soep, met zicht op toekans en neushoornvogels, knopen we een gesprek met hem aan. Het wordt een meeslepende trip doorheen zijn uiterst bevlogen geest. Een gesprek op het snijpunt tussen kunst, wetenschap en maatschappelijke betrokkenheid.
Je werk is enorm rijk en veelgelaagd. Kan je toch een poging doen om samen te vatten waar je zoal mee bezig bent?
KV: ‘Mijn praktijk bestaat uit drie pijlers: de studio waar ik mijn werk concipieer en creëer, de zorgboerderijen en de kweekcentrales. Samen vormen ze voor mij ‘kunst’. De zorgboerderijen – die werden behartigd door Inge, mijn vrouw zaliger – bevinden zich over de hele wereld: van Zimbabwe tot Detroit, van Genk tot Addis Abeba. Hier zetten we sociaal kwetsbare mensen in als ‘conservators’: zij zorgen voor de dieren, voor de voortzetting van een bepaalde soort of ras. Eigenlijk keren we de rollen om: van zorgbehoevende naar zorgverlener, naar iemand die onmisbaar is. Het is een vorm van empowerment die leidt tot prachtige verhalen. Zo was er iemand die nog nooit gesproken heeft, en dat nu plots wel doet.’
