Kan jij lachen met jezelf?
Zelfspot is een kunst die niet iedereen even goed verstaat. Jammer, want de draak steken met je kleine kantjes verbetert het contact met anderen alleen maar. Je moet dan wel over de nodige dosis zelfkennis en eigenwaarde beschikken. Hoe goed kan jij lachen met jezelf?
TEKST FLAVIA MAZELIN SALVI I.S.M. FREDERIC FANGET FOTO: CORBIS
‘Zelf doe ik het vaak, en hoe! Maar dat anderen het doen, dat sta ik niet toe.’ Zo laat Edmond Rostand zijn personage Cyrano de Bergerac zeggen na zijn befaamde ‘neusmonoloog’. Daarin veegt de dichter een verbouwereerde grapjas de mantel uit door op duizend-en-een manieren te lachen met zijn groot uitgevallen reukorgaan. Een mooi voorbeeld van eloquentie, maar vooral een les in zelfspot, gebaseerd op zelfkennis en eigenwaarde – de twee belangrijkste peilers van zelfvertrouwen. ‘Wil je lachen met je eigen uiterlijk of gedrag dan moet je eerst en vooral over voldoende zelfkennis beschikken, zodat je een van je kleinere of grotere gebreken kan uitvergroten’, zegt psychiater Frédéric Fanget. ‘Je moet jezelf ook graag genoeg zien om te kunnen omgaan met spot. Anderen aan het lachen brengen zonder dat het gênant wordt of zonder jezelf naar beneden te halen is een stuk moeilijker dan het lijkt.’ Volgens Fanget maakt zelfspot je een stuk menselijker, waardoor je contacten met anderen vlotter verlopen. Je moet daarbij wel twee valkuilen vermijden. ‘Als je jezelf voortdurend kleineert of vals bescheiden opstelt dan reduceer je de ander tot een toeschouwer of een acteur in een subtiel sociaal spel dat jij speelt. Op een gezonde manier de spot drijven met jezelf daarentegen is entertainend en gaat alleen ten koste van degene die lacht met zichzelf. Het is een stimulans om authentieke relaties uit te bouwen, om de maskers te laten vallen.’ Heel soms kan zelfspot een narcistische vorm van ijdelheid zijn: door op een klein minpuntje te focussen suggereer je dat je voor de rest alleen maar positieve eigenschappen hebt. Een meester in de kunst van zelfspot is regisseur Woody Allen. Dat hij zichzelf altijd op een milde manier te kijk zet verklaart ongetwijfeld een groot deel van zijn succes en zijn charme.
