Juliette Binoche: ‘Ik ben niet bezig met spijt. Het leven draait om wat je vandaag kan doen’

Juliette Binoche (56) geeft zich altijd helemaal. Ze doet de dingen niet half. Niet voor de camera en ook niet erachter. De wilskracht en het lef heeft ze altijd gehad, door de jaren heen is daar ook zelfkennis bij gekomen. Het is een lange en vaak moeilijke weg geweest om die zielenrust te bereiken, zegt ze. ‘Mijn demonen dwingen me om steeds beter te worden en niet op mijn lauweren te rusten.

Tekst Ruben Nollet en Anne Laure Gannac – Foto’s Fred Meylan

De prijs die Juliette Binoche in december 2019 kreeg tijdens de European Film Awards in Berlijn draagt een ronkende naam: European Achievement in World Cinema. Met meer dan 35 jaar ervaring op de teller heeft de Franse actrice die onderscheiding ook zeker verdiend. Binoche is zelf een naam die overal ter wereld een belletje doet rinkelen. Ze weet bovendien hoe ze die reputatie moet gebruiken, want ze voelt zich niet te beroerd om voor haar mening uit te komen. Begin 2019 steunde ze de ‘gilets jaunes’ en pleitte ze voor een vleesloze ‘groene maandag’. Tijdens de coronacrisis liet ze ook van zich horen. Eerst vestigde ze mee de aandacht op het lot van de inheemse bevolking van het Braziliaanse regenwoud. Een paar dagen later riep ze in een open brief in Le Monde op om van deze crisis gebruik te maken om de broodnodige veranderingen door te voeren in onze levensstijl en op die manier de planeet te redden. Juliette Binoche is ervan overtuigd dat de mensheid kan veranderen. Meer zelfs, we moeten het doen.

Na andere grote namen als Helen Mirren, Pedro Almodovar en Ralph Fiennes, kreeg jij die European Achievement in World Cinema. Wat deed dit met je?

 JB: ‘Ik vind prijzen heel vleiend en ik neem ze altijd met dankbaarheid in ontvangst. Maar ik weet dat ik me niet mag vastklampen aan lofbetuigingen, want alles verandert constant. Toen ik eind vorig jaar die onderscheiding kreeg, vroeg ik me vooral af wat die titel precies betekent. Wat is dat, ‘Verwezenlijking’? In het leven verwezenlijk je nooit echt iets. Je bent voortdurend in beweging. Je blijft transformeren. Als je acteur bent, is dat zelfs de bedoeling. En ik vind het een zegen dat je als mens kan veranderen. Ik ben ervan overtuigd dat mensen daarom graag naar films kijken, omdat ze dan de kans krijgen om even iemand anders te zijn.’

Is acteren een roeping?

JB: ‘Ik herinner me nog levendig een droom die ik als klein meisje had. Ik zat nog op de kleuterschool, dus ik moet een jaar of drie geweest zijn. Ik hoorde een liedje van Enrico Macias, Enfants de tous pays. De precieze tekst ben ik vergeten, maar het was een oproep aan alle kinderen om samen aan een mooie wereld te bouwen. En ik weet nog dat ik er diep gelukkig van werd. (Er komen tranen in haar ogen.) Ik voelde me zo eenzaam dat die woorden betekenis hadden voor mij. Daar had dat kleine meisje nood aan. Daarna hebben mijn engelen me begeleid door het leven. Dat geloof ik echt. Je kan het ook intuïtie noemen als je wil, maar ik heb het gevoel dat ik niet alleen was. De steun die ik voelde, heeft me veel geholpen bij de keuzes die ik gemaakt heb. Vaak is het moeilijk om te beslissen wat je wil doen, zeker als je jong bent en veel rollen aangeboden krijgt. Kies je de commerciële film, met geld en glorie? Of doe je de kleine en meer artistieke film, die interessanter is om te spelen? De voornaamste vraag die ik me vandaag stel, is of een film mijn ziel zal voeden. Niet alleen mijn engelen hebben me geholpen, ook mijn demonen hebben dat gedaan. Zij dwingen me om steeds beter te worden, om niet op mijn lauweren te rusten. De tegenstrijdige krachten die we allemaal in ons dragen, hebben me voortgestuwd in mijn leven.’

Waar geniet je het meest van als actrice?

JB: ‘Als ik acteer, wil ik altijd zo diep mogelijk gaan. Daarom hou ik ook van de suspense die ik ervaar als ik voor de camera sta terwijl iedereen wacht. Ik weet niet wat er zal gebeuren en ik voel me geroepen om diep in mezelf te graven. Het is ook belangrijk om niet op voorhand te weten wat er zal gebeuren. Anders klinkt het minder waarachtig en lijkt het gefabriceerd. Veel hangt ook af van de persoon met wie je samenwerkt. Er lopen maar weinig echte kunstenaars rond op deze wereld. Als je dan de kans krijgt om met zo’n artiest in contact te zijn, is dat opwindend. Ik heb ook de indruk dat echte meesters niet de behoefte voelen om alles te controleren. Ze geven hun acteurs de nodige ruimte, en dat werkt bevrijdend.’

Vrijheid kan ook beangstigend zijn. Voel je je altijd even zeker van je stuk?

JB: ‘Neen. Een jaar of tien geleden heb ik getoerd met een dansvoorstelling. Ik stond op de scène met één andere danser. We hebben een honderdtal keer opgetreden over de hele wereld en elke keer voor ik moest opkomen, stierf ik van angst. Ik was ervan overtuigd dat ik er niets van zou bakken, dat ik zou struikelen en iets breken. Maar omdat ik zo vaak doodsbang was geweest, was mijn angst tegen het einde van die tournee volledig weg.’

Begin maart ben je 56 geworden. Hou je van je leeftijd?

JB: ‘Er is niets erger dan blijven vasthangen aan een onrealistisch zelfbeeld of een illusoire identiteit. We hebben tegelijk elke en geen enkele leeftijd. Ik geloof in het nu. Ik leef helemaal in het heden en dan bevind ik me niet meer in de machine van de tijd. Het heden legt een andere dimensie bloot voor mij. Ik neem op een andere manier de aanwezigheid van anderen, van mijn omgeving, van geuren en licht in me op. Ik hou van al die gewaarwordingen. Ze vormen een taal die ik moet ontcijferen. Ik hou van het leven. Ik wil niet bezig zijn met mijn leeftijd, want dat maakt deel uit van een andere levensvisie. Het doet me denken aan iets wat niet bestaat: de dood, cosmetische chirurgie, het lichaam als object in een commercieel en bedrieglijk systeem.’

Deed het je dan niets om 50 te worden?

JB: ‘Dat is de fameuze Chiron Return uit de astrologie, een moment dat je meemaakt tussen je 48ste en je 52ste… [genoemd naar een asteroïde die zich tussen Saturnus en Uranus bevindt, de planeten die in de astrologie het Oude en het Nieuwe symboliseren. Chiron is de sleutel om van het ene naar het andere over te stappen, nvdr]. Op dat keerpunt moeten we nadenken over de diepe kwetsuren die we als kind opgelopen hebben. We moeten ons ervan bevrijden door ze in ons op te nemen en te aanvaarden dat we de touwtjes niet meer in handen hebben. Ons ego is niet het middelpunt van de wereld. Ik heb het twee keer heel moeilijk gehad in mijn leven, telkens na een mislukking in de liefde. Ik voelde me compleet in de steek gelaten. Ik dacht dat niemand van mij kon houden, dat ik het recht niet had om bemind te worden. Daar is natuurlijk niets van aan, maar het is een overtuiging die ik me als kind onbewust gecreëerd had om geen pijn te voelen.’

LEES VERDER IN HET ZOMERNUMMER VAN PSYCHOLOGIES, NU IN DE WINKEL …