Ivo Brughmans: ‘Tegenstrijdigheden in jezelf kunnen juist je kracht zijn’

 

Kan je groen zijn en tegelijk rechts denken? Atheïst zijn en spiritueel? Lui en workaholic? Jawel, dat kan perfect, zegt Ivo Brughmans, die zijn leven wijdt aan het overbruggen van tegenstellingen en er ook een boek over schreef. ‘Het verbinden van paradoxen en snel kunnen schakelen tussen tegenpolen is de toekomst’.

Tekst Anne Wislez

 

‘We mogen ons niet laten beperken door het of-ofdenken. En-endenken is de toekomst’

Hij noemt zichzelf een vat vol tegenstrijdigheden. Volgens sommige persoonlijkheidstests is hij extreem extravert, in andere komt hij naar voren als extreem introvert. Hij is een workaholic, maar tegelijk ook een grote luierik. Als filosoof gedijt hij goed in de zuivere gedachtewereld, maar als consultant floreert hij ook in een pragmatische bedrijfscontext. Stort hij zich in de ecologische beweging, wordt de neoliberaal in hem wakker. Hij noemt zichzelf rationeel, maar ook intuïtief. Atheïst, maar met spirituele ervaringen. ‘Ik ben weliswaar iemand van extremen,’ zegt Ivo Brughmans, auteur van De kunst van het paradoxale leven, ‘maar ik hou er niet van om mij genoegzaam in één kamp te storten. Ga ik de ene kant op, dan ontstaat er al snel een gevoel van beperking en verken ik de andere kant. Het blijkt mijn persoonlijke uitdaging om de balans tussen beide extremen te vinden.’

Ik kan me inbeelden dat al die tegenstrijdigheden in jezelf ontdekken verwarrend is. Definieert een mens zichzelf niet liever een beetje eenduidig?

Ivo Burghmans: ‘Ja, we willen onze identiteit graag aan eenduidige waarden ophangen, omdat we onszelf zo gemakkelijker kunnen profileren. We staan dan gekend als “de man van de traditie”, of “de man van de innovatie”. Als je zegt: ik ben én innovatief én traditioneel, wie ben je dan? Dan lijk je algauw iemand zonder visie. Alsof je niet kan kiezen, alsof je niet goed weet wie je bent of iedereen te vriend wilt houden. Terwijl al die polariteiten in jezelf ervaren juist een kracht is.’

Hoe definieer jij polariteiten?

IB: ‘Dat zijn eigenschappen en waarden die je gedrag richten die tegengesteld zijn aan elkaar. Bijvoorbeeld mannelijke waarden versus vrouwelijke waarden, ratio versus gevoel, traditie versus vernieuwing, avontuur versus veiligheid enzovoort. Die polen hangen met elkaar samen. Het ene roept altijd het andere op. Als je te extreem gaat in de ene pool, manifesteert zich de andere. Bijvoorbeeld: je gaat diëten en eet alleen maar sla en wortelen, zo extreem dat je vroeg of laat een chocoladetaart aanvalt. En dan heb je weer ongelooflijk veel spijt en stort je je weer hardnekkig op je dieet. Mensen, organisaties, beschavingen … doorlopen allemaal die processen: we zigzaggen van de ene naar de andere pool.’

We zijn op zo’n moment dus niet verschrikkelijk inconsequent, we hebben gewoon allemaal die polariteiten in ons?

IB: ‘Ja, maar het is niet altijd evident om al die tegengestelde deelaspecten van onszelf voluit te beleven. We zitten vaak in een normerende sociale context die ons in een bepaalde pool dwingt. Die zegt bijvoorbeeld dat je zelfzeker moet zijn, want onzekerheid is een teken van zwakte. Of je moet een ondernemer zijn, je mag niet volgzaam zijn. We beseffen dan niet dat de normen die we toejuichen ook extremen zijn die een tegenpool hebben. Je hebt niet alleen dat zekere, ondernemende aspect in jou, je hebt ook het volgzame en het onzekere. Maar omdat je dat niet mag laten zien, pomp je de ene pool op en verdoezel je die andere. Terwijl er in die andere kant ook veel kracht zit. Niet voor niks zijn al die bestsellers rond De kracht van kwetsbaarheid of De kracht van stilte nu zo populair. Omdat steeds meer mensen herkennen dat ook dat er mag zijn. Meer nog: het moét er zijn voor het nodige evenwicht.’