Inge De Waele, psychologe: ‘We moeten ouders weer gaan waarderen’

Een kind opvoeden is geen bouwdoos van Ikea die je al dan niet juist in elkaar steekt. Opvoeden is zoveel complexer dan dat en vraagt in nieuwe tijden een nieuwe aanpak. Een waarin mildheid, waardering voor alle betrokkenen en communicatie een centrale rol spelen. Psychologe en therapeute Inge De Waele vat haar ideeën samen in haar nieuwe boek Goed genoeg?.

Tekst Anne Wislez

 

‘Er bestaan geen standaardkinderen, geen standaardouders, geen standaardoplossingen. Communicatie met je kind, dat is de tool die we ter beschikking hebben’
Inge De Waele, psychologe

 

‘Onze samenleving is geëvolueerd, we kijken anders naar kinderen dan vroeger’, zegt psychologe en licentiate in de psychologische en pedagogische wetenschappen Inge De Waele. ‘Tegenwoordig zien we een kind als een betekenis gevend wezen; het geeft net zo goed mee betekenis aan het opvoedingsproces als de ouder. Een kind zal in een gegeven situatie bijvoorbeeld anders reageren op zijn moeder als de vader achter de moeder staat, dan als er onenigheid is tussen vader en moeder. Of hij neemt iets aan van de een en niet van de ander. Alle partijen spelen in het opvoedingsproces mee een rol. Opvoeding wordt ook vaak als iets mechanisch bekeken, maar je kind is geen bouwdoos van Ikea die je al dan niet juist in elkaar steekt. Opvoeden is zoveel complexer dan dat.’

Ouderschap wordt ook vaak gezien als de som van de capaciteiten van vader en moeder: ze zijn al dan niet geduldig, autoritair, consequent … Maar het is veel meer dan dat?

Inge De Waele: ‘Ik leg vooral het accent op wat er in interactie gebeurt tussen de betrokkenen, tussen vader en moeder, tussen moeder-vader en kind. In die interactie groeien altijd bepaalde patronen en gewoontes, daar kan je niet omheen. Ik zal eerder naar die patronen kijken dan naar eigenschappen. Eigenschappen worden vaak bekeken als aangeboren, “je kan er niet veel meer aan veranderen”. Terwijl gewoontes groeien tijdens het zich ontwikkelen van onze relaties. Voelen die gewoontes op een gegeven moment niet goed meer, dan kunnen we ze weer veranderen. Dat vind ik een positief gegeven. Het gaat me om dat bewustwordingsproces: dat je in relatie tot je kind invloed op hem uitoefent en hij op jou. Daar kan je keuzes in maken. Maar keuzes worden ook mee beïnvloed door je omgeving, de groep, de samenleving waarin je leeft – ook die geeft spelregels mee over wat je als ouder wel en niet kan doen.’

In hoeverre beïnvloedt de samenleving ons ouderschap?

IDW: ‘Onze samenleving is op dit moment enorm gebaseerd op het economische systeem: je moet als ouder aan veel eisen voldoen, terwijl je maar zoveel uren hebt op een dag. Om je goed te voelen in een relatie moet je tijd kunnen doorbrengen met elkaar, om elkaar te leren kennen, om te ontdekken hoe iemand reageert, welke behoeften alle partijen hebben. Dat geldt ook voor ouders en kinderen. Maar het wordt hen moeilijk gemaakt. Je moét tegenwoordig hard werken, meedraaien in de economie, anders lukt het niet. Sommige ouders zouden meer tijd willen kunnen doorbrengen met hun kind, maar alleen zij die voldoende middelen hebben kunnen die keuze maken. In het kader van de emancipatie van de vrouw vind ik het belangrijk dat er kwalitatieve pedagogische kinderopvang aanwezig is in onze samenleving. Maar de balans mag ook niet overslaan naar de andere kant, dat je als ouder niet meer kan kiezen om tijd te stoppen in je kinderen.’

Er gaat volgens jou ook te weinig waardering naar ouders?

IDW: ‘De waardering naar ouders toe is op dit moment ver te zoeken. Omdat we tegenwoordig heel bewust kunnen kiezen of we ouder willen worden of niet, geven we als samenleving het signaal: jij hebt ervoor gekozen, jij moet het dan maar doen, het is jouw verantwoordelijkheid. Tegelijk wordt het je niet gemakkelijk gemaakt om die verantwoordelijkheid te nemen tegenover je kinderen. Ik zie hoeveel inspanningen ouders tegenwoordig leveren om het goed te doen. En er zijn niet alleen de ouders. Je hebt nu ook stiefvaders, plusmoeders, fantastische pleegouders, holebi-ouders, dat zijn allemaal nieuwe rollen van mensen die vaak ontzettend hun best doen.’

Ook andere betrokken partijen verdienen meer waardering?