‘Ik wil, ik wil… wat jij niet wilt’: over verschillen in je relatie
We houden van elkaar, dus we willen hetzelfde. Dat klinkt goed maar is zelden waar. Ook mensen die elkaar graag zien hebben verschillende voorkeuren en botsende verlangens. ‘Je moet die verschillen ernstig nemen en openlijk bespreken,’ zegt professor Alfons Vansteenwegen. ‘Doe niet alsof je hetzelfde wilt als dat niet zo is.’
Tekst Barbara De Munnynck
Partners in een lange relatie nemen letterlijk honderden beslissingen samen. Van ‘waar gaan we wonen?’ tot ‘wat doen we op zondag?’ en van ‘willen we kinderen?’ tot ‘welke auto past bij ons?’ Koppels die samenleven moeten dus goed kunnen overleggen. Want dat geliefden automatisch hetzelfde willen is jammer genoeg een romantische illusie.
Relatietherapeut Alfons Vansteenwegen: ‘Toch hebben we vaak het idee dat het zo hoort. Mensen vinden het bijzonder moeilijk om tegen hun geliefde te zeggen: “nee, dat wil ik niet”.’ Duidelijkheid voorkomt echter veel vijandigheid.
Dat weet ook Sylvie (42): ‘Toen we pas samen waren antwoordde Bob soms ontwijkend op mijn vragen. Stoppen we op de terugweg bij het winkelcentrum? Gaan we deze week eens naar die film? Op heel concrete vragen kreeg ik als antwoord: “mmm, misschien”. Na een tijdje heb ik Bob uitgelegd dat ik het prima vind als hij nee zegt maar dat ik niet graag aan het lijntje word gehouden. Ik vind het niet fijn om de hele zaterdagmiddag te moeten raden of we nu samen zullen gaan wandelen of niet.’
Drie kwartier intimiteit
‘In een relatie hoef je niet altijd hetzelfde te denken, te voelen of te willen als je partner’, aldus Vansteenwegen. ‘Maar je moet wel tonen dat je elkaar respecteert en nieuwsgierig bent naar hoe de ander in de wereld staat. Stel dat jullie op een feestje zijn waar iemand een scherpe opmerking maakt. Jij vindt die grappig, je partner vindt die grof. Dan is het goed om later over dat verschil in beleving te praten. Niet om elkaar te overtuigen – humor blijft persoonlijk – maar om elkaar telkens opnieuw te leren kennen.’
Partners die weten dat hun mening wordt beluisterd en dat hun gevoelens tellen maken zelden een punt van onderlinge verschillen. Tenslotte zijn die ook een bron van rijkdom. Alfons Vansteenwegen: ‘Mensen willen graag met hun verhaal terechtkunnen bij hun partner. Ze verwachten dat die tijd maakt om naar hen te luisteren en zich inspant om echt mee te leven. In een relatie is meevoelen met elkaar veel belangrijker dan hetzelfde voelen.’
In alle rust praten over verschillen schept intimiteit, maar het is natuurlijk wel energie- en tijdrovend. In Liefde aan het werk, het nieuwe, praktijkgerichte boek van Vansteenwegen staat een minimale richtlijn: ‘drie kwartier per week waarin je elkaar ongestoord aandacht geeft en samen over jullie en jullie relatie spreekt is echt een minimum’.
Liefde na verschil
Verschillen tussen partners zijn onvermijdelijk – gewoon, omdat elk
mens uniek is. Maar hoeveel verschil kan een koppel aan? ‘Het ideaal van de tegenpolen die elkaar perfect aanvullen is door de wetenschap achterhaald’, weet Vansteenwegen. ‘Onderzoek wijst telkens opnieuw uit dat partners meer tevredenheid voelen in hun relatie naarmate hun gemeenschappelijke basis groter is.’
Partners met een gelijkaardige achtergrond (zoals opleidingsniveau, sociaal milieu en culturele context) en eenzelfde visie op opvoeding, budgetbesteding en zingeving begrijpen elkaar nu eenmaal beter en nemen vlotter gezamenlijke beslissingen dan partners die enorm verschillen. ‘Samenleven is een uitdaging die overleg, tijd en tact vraagt’, zegt Vansteenwegen.
‘Ook als je het over de belangrijke dingen in het leven eens bent blijven er ruim voldoende verschillen om te overbruggen.’ In Liefde aan het werk staat een hoofdstuk met tips voor een betere omgang met verschillen en het thema is een rode draad doorheen de tekst. Vansteenwegen: ‘Begin jaren 90 wijdde ik zelfs een apart boek aan samenleven met verschillen. De werktitel was De ongedroomde eenheid, wat een knipoog was naar dat onrealistische ideaal van twee partners die volledig met elkaar versmelten. Het boek verscheen uiteindelijk als Liefde na verschil. Want die is mogelijk, ja.’
Openlijk onderhandelen
Liefde na – en met – verschillen kan, al blijft het ene verschil gemakkelijker te accepteren dan het andere. Uiteenlopende voorkeuren voor film- of muziekgenres zijn onschuldig en oppervlakkig. Een sterk verschillende communicatiestijl of seksdrive maken het al complexer. En wat als jullie een andere waardeschaal hebben en verschillend kijken naar zaken als familie of maatschappelijk succes?
Alfons Vansteenwegen: ‘Soms zou je willen dat je partner anders was, minder verschillend, meer zoals jij. Maar als je zo’n vaag verlangen uitspreekt komen jullie niet verder. Je formuleert beter een concreet en haalbaar verzoek. Daarop kan de ander reageren met “ja” maar ook met “nee”, die mogelijkheid moet er altijd zijn. In een liefdevolle relatie mag je nooit gaan eisen.’ Je kan dus aan je partner vragen of die in de toekomst wat minder lang blijft plakken na de volleybaltraining, maar een gedragsverandering afdwingen lukt niet.
Vansteenwegen: ‘Pogingen daartoe werken zelfs averechts. Rustig praten blijft de beste aanpak. Probeer uit te leggen wat die avond afwezigheid van je partner voor jou betekent. En luister ook waarom hij dat uurtje doorzakken na de training zo waardevol vindt. Meestal is de oplossing dan al dichtbij.’ Die oplossing kan zijn dat één partner toegeeft, dat er een beurtrol komt of een compromis wordt gesloten. Vansteenwegen: ‘Het is belangrijk om je partner niks te beloven wat je niet kan waarmaken. Want van loze beloftes komt alleen maar teleurstelling. Vergeet ook niet om je waardering te tonen wanneer je partner een oprechte inspanning doet.’
Onzichtbare score
Water bij de wijn doen, de ander tegemoetkomen … Verschillen overbruggen gaat niet vanzelf. Vansteenwegen: ‘Een relatie kost soms moeite en dat mag. Singles kunnen doen en laten wat ze willen. Partners moeten rekening houden met elkaar. Soms gaat het om verwachtingen bijstellen, soms om gedrag bijsturen.’
Vandaag houden partners in een relatie soms een onzichtbaar scorebord bij. Quid pro quo. Ik doe dit voor jou, dus volgende keer is het jouw beurt om aan mijn wensen toe te geven.
Vansteenwegen: ‘Liefde is geen afwegen na de komma. Het is niet gezond om jullie inspanningen minutieus te vergelijken, daar komen maar verwijten en veralgemeningen van. Eigenlijk zou elke partner in een relatie moeten proberen om iets meer te geven dan hij krijgt. Zo’n houding geeft lucht aan de liefde.’
Psycholoog en relatie- en gezinstherapeut Lieven Migerode gaat nog een stap verder: ‘Als je echt het ‘voor-wat-hoort-wat’-denken in een relatie wilt overstijgen dan kan je zelfs beter ophouden met praten in termen van “onderhandelen”, “geven” of “krijgen”. Want die wekken de indruk dat er één partner met een vraag zit en dat de andere daar braaf of stout op gaat antwoorden.’
‘Terwijl twee mensen met andere verwachtingen eigenlijk altijd twee vragen stellen. Idealiter is er in een gesprek tussen geliefden niet één vragende partij, maar twee mensen die zich blootgeven, naar elkaar luisteren en rekening houden met elkaar. Partners moeten praten over “ons”, niet alleen over “ik” en “jij”.’
Geduld hebben
Lijkt het soms of de verschillen tussen jou en je partner jullie relatiegeluk in de weg zitten? Dan heeft Vansteenwegen hoopvolle woorden: ‘Geluk zou niet de norm mogen zijn voor een langdurige relatie. Stabiele relatietevredenheid is veel belangrijker dan hoge gelukspieken. In een lange relatie zal je geen onmiddellijke, volledige vervulling van je eigen wensen krijgen en je zal ook niet automatisch hetzelfde willen als je partner.’
‘Jullie zullen met geduld elkaars gevoelens en beleving moeten ontdekken, en moeten leren om jullie onderlinge verschillen met hoffelijkheid en zonder eisen of verwijten te bespreken. Ten slotte is het essentieel dat jullie vrede nemen met wat je niet kan veranderen. Dat is de essentie van huwelijkstevredenheid.’
Zo overbrug je verschillen
- Kies een partner die zo veel mogelijk op je lijkt in alles wat je belangrijk vindt.
- Besef dat er, ondanks die gelijkaardige basis, altijd verschillen zijn tussen mensen, dus ook tussen jou en je partner.
- Breng jullie verschillende visies openlijk op tafel en maak tijd om beide standpunten rustig te verduidelijken.
- Koester geen vaag verlangen dat je partner wel zal veranderen. Formuleer liever concrete en haalbare verzoeken tot gedragsverandering. Overleg openlijk over een oplossing.
- Overstijg het ‘voor-wat-hoort-wat’-denken. Zorg dat je bij de ‘onderhandeling’ altijd iets meer geeft dan je krijgt.
- Streef met geduld naar relatietevredenheid. Permanente gelijkgestemdheid is geen realistische verwachting.
Meer lezen: Liefde aan het werk, Alfons Vansteenwegen (Lannoo, 2014)
