Bij de therapeut: ‘Ik raak moeilijk over mijn vorige relatie heen’
Is therapie nodig of niet? Elke maand probeert een van onze lezers een antwoord te vinden op die vraag via een gesprek met psychiater en psychoanalyticus Robert Neuburger. Deze maand: Amira (24), kinesitherapeute.
Tekst Anne B. Walter – Foto’s Bruno Levy
Amira: Mijn vorige vriend heeft me heel erg gekwetst, en ik heb het gevoel dat ik sindsdien niet meer vooruit raak in mijn leven. Alles zit vast. Volgens mij heeft het een te maken met het ander, maar misschien zijn er nog andere oorzaken.
Robert Neuburger: Zoals?
A: Ik ben gezakt in mijn eerste jaar geneeskunde. Daarna ben ik kinesiste geworden. Eigenlijk had ik iets anders willen doen maar mijn ouders hebben me gepusht om kinesitherapie te doen. Het is heel moeilijk om tegen hun wil in te gaan.
RN: Waarom?
A: Dat heeft te maken met onze moslimcultuur. Soms lukt het me toch om te onderhandelen, en uiteindelijk weet ik me meestal wel te redden.
RN: Sommige mensen luisteren naar hun ouders omdat ze schrik hebben van hun reactie, andere uit schuldgevoel of omdat ze hen niet willen kwetsen. Hoe zit het bij jou?
A: Schrik heb ik niet. Maar als ik op reis wil gaan bijvoorbeeld dan zeggen ze: ‘wat zal je tante daarvan vinden?’ of ‘daar gaat je grootmoeder waarschijnlijk niet mee akkoord’.
RN: Het gaat dus meer om schaamte voor de familie dan om schuldgevoel. Hebben ze voor zichzelf ook al uitgemaakt wie jouw man moet worden?
A: Nee, daar zijn ze niet zo mee bezig.
RN: Vertel eens wat meer over die relatie waardoor de problemen begonnen zijn.
A: Ik was tweeëntwintig, net als mijn vriend toen, en voor hem was ik nog nooit intiem geweest met iemand. Wat me choqueerde is de manier waarop hij de relatie beëindigd heeft. Ik kwam terug van een stage en de volgende dag maakte hij het uit, zonder te zeggen waarom. We hadden nog nooit ruzie gehad. Hij beweerde dat hij door mij veel dingen miste, terwijl dat niet het geval was wanneer hij bij zijn vrienden was.
RN: Zijn vrienden waren belangrijker dan jij.
A: Maar toen we nog samen waren beweerde hij net het omgekeerde. Later zei hij dat het kwam omdat ik dikwijls boos was op hem. Misschien ben ik af en toe ook wel te ver gegaan …
RN: In welke zin?
A: Als ik iets wil dan doe ik dat ook. Als ik opeens zin krijg om naar de zee te gaan dan ga ik, ook al moet ik daar twee uur voor rijden. Misschien wou hij liever een rustiger type.
RN: Je bedoelt dat je wat impulsief bent.
RN: Maar was je lief voor hem toen jullie nog een relatie hadden?
A: Min of meer. Ik vertelde hem wel alles. Het gebeurde af en toe dat ik andere jongens kuste tijdens een avondje uit, maar ik vertelde hem dat meteen. Zoiets verbergen voor hem zou betekenen dat het belangrijk was. Ik wou bewijzen dat dat niet het geval was.
RN: Hoe reageerde hij daarop?
A: Vrij goed. De eerste keer zei hij: ‘dat is niet erg’. Toen het nog eens gebeurde reageerde hij nog altijd minder heftig dan ik gevreesd had. Daaruit concludeerde ik dat hij dat niet zo erg vond, dat het niet zo’n probleem vormde.
RN: Als je in de toekomst een relatie wilt opbouwen dan doe je er misschien beter aan om dat soort dingen voor je te houden. Dat gaat hem niet aan, dat waren jouw zaken.
Amira: ‘Ik neem mensen vaak in vertrouwen. Mijn zus, mijn vriendinnen. Ik hoor graag de mening van anderen’
A: Eigenlijk vertel ik sowieso veel. Ik neem veel mensen heel vaak in vertrouwen. Mijn moeder, mijn zus, verschillende vriendinnen. Ik hoor graag de mening van anderen.
RN: Akkoord, maar heeft je dat nog nooit in de problemen gebracht?
A: Nee, ik ken natuurlijk ook wel mijn grenzen. Tegelijk zie ik niet in wat ik voor mijn moeder, mijn zus of mijn vriendinnen verborgen zou moeten houden. Maar in een relatie is dat misschien anders?
RN: Waarom vertel je je moeder alles? Om haar gerust te stellen?
A: Nee, dat is meer omdat ik leuke momenten graag deel met de mensen die ik graag zie. Ik weet nu al dat ik haar alles zal vertellen over deze sessie bijvoorbeeld.
RN: Zelfs de inhoud van onze gesprekken?
A: Misschien niet echt alles. Maar ik ga deze plek beschrijven, jou, wat er voor en na de sessie gebeurd is …
RN: Neem je je zus dikwijls in vertrouwen?
A: Ik vertel haar dingen die ik niet aan mijn moeder zeg, over studentenfuiven bijvoorbeeld.
RN: Er zijn dus gradaties in je bekentenissen. Tegen je moeder vertel je behoorlijk wat, tegen je zus nog meer en tegen je vriendinnen het meest. En tegen je vriend?
A: Hem vertelde ik zowat alles. Ik heb de indruk dat ik bij anderen altijd wel mijn grenzen kende maar bij hem niet. Misschien omdat het de eerste keer was dat ik een relatie had en ik niet goed wist hoe ik me moest gedragen. Nu het uit is heb ik hetzelfde probleem: hij is mijn eerste ex. Ik weet niet goed hoe ik met hem moet omgaan.
RN: Ben je kwaad op hem?
A: Nee, ik ben niet iemand die lang kwaad blijft. Maar ik zou wel willen begrijpen waarom hij me in de steek heeft gelaten.
RN: Ik denk dat hij gewoon schrik had om zich te binden. Hij was nog heel jong. Jij komt uit een heel stabiele familie die waarden als eerlijkheid hoog in het vaandel draagt. Het ‘verraad’ van je vriend heeft je behoorlijk van je stuk gebracht. Je had hem je vertrouwen geschonken en hij heeft zich niet loyaal gedragen. Dat komt hard aan. Dat je zoveel zegt tegen je moeder en je zus betekent dat je van thuis uit een geloof in je medemens hebt meegekregen. Maar compleet vertrouwen is niet altijd positief in een relatie.
A: Nochtans is je partner degene met wie je alles deelt.
RN: Ja, maar een relatie is niet hetzelfde als een familieband. Ik denk dat je de band die je met je familie hebt op je vriend projecteerde. Alsof hij deel uitmaakte van je familie. Maar dat is niet zo. Hij heeft misschien heel andere dingen meegemaakt, zit misschien helemaal anders in elkaar dan jij, heeft niet per se dezelfde waarden. De intimiteit tussen partners is anders dan de intimiteit tussen familie. Ik heb de indruk dat je die twee verwart.
A: Dat zou best kunnen.
RN: Hij heeft een bepaald beeld van jou, en ik denk dat je aandacht moet hebben voor het beeld dat de ander van jou wil hebben. Ik heb de indruk dat je je partner beschouwde als een maatje tegen wie je alles kan zeggen. Maar een partner is geen maatje.
A: Maar waarom zeggen ze dan dat je eerst vrienden moet zijn voor je een relatie begint?
RN: Je moet eerst een relatie hebben, maar dat is een ander verhaal. Waarom gaat iemand een relatie aan, denk je?
A: Omdat de ander hem of haar bevalt.
RN: Ja, maar dat is niet het enige. Het effect dat de ander heeft op jou maakt dat je je nog meer vrouw of man voelt. Dat versterkt je seksuele identiteit.
Als je je vriend alles vertelt dan werkt dat niet verleidend. Integendeel. Het maakt de dingen alleen maar moeilijker. Als je je vriend bekent dat je met een andere jongen hebt gekust dan zal hij niet enthousiaster worden over het beeld dat hij heeft van jou en dat jij van hem hebt. Dat bekrachtigt hem niet. Je zal moeten leren om de verschillende types relaties uit elkaar te houden.
A: Maar wat is dan het nut van dingen mee te maken als je ze niet met anderen kan delen?
RN: (lacht) Volwassen worden, dat is een intieme band opbouwen met jezelf, dat is leren om je eigen terrein af te bakenen. Je moet je dus niet per se blootgeven. Ik denk dat je zal moeten leren om dingen te ervaren en te verwerken. Volwassen worden, dat is de dingen verwerken.
A: Wat bedoel je daar precies mee?
RN: Als je er behoefte aan hebt om te praten, ga dan naar een therapeut. Daar zijn ze voor. Stel je voor dat iedereen alles zou zeggen tegen iedereen. Het leven zou een hel zijn! Je moet leren om bepaalde dingen voor jezelf te houden. Ik zou bijvoorbeeld liever hebben dat je dit gesprek voor je houdt. Dat zou een eerste test kunnen zijn. Begin maar te oefenen.
A: (lacht) Ik ga het proberen, maar het zal niet gemakkelijk zijn.
Een maand later
Amira: ‘Ik heb geprobeerd om de raad van de psychiater op te volgen, en het is me gelukt om niet over de sessie te praten tijdens de lunch erna met een vriendin. Ik moet wel toegeven dat ik ’s avonds bezweken ben: ik heb mijn moeder alles verteld. Maar ik heb me voorgenomen om door te zetten. Want al heb ik nog altijd niet het gevoel dat discreet zijn me voordelen oplevert, ik denk toch dat het geen slecht idee is. Door de sessie heb ik een kant van mezelf leren kennen die ik nog niet kende, en dat vind ik heel interessant.’
Robert Neuburger: ‘De ontreddering van Amira is aandoenlijk. De manier waarop ze de wereld vertrouwt, haar familie, haar vriendinnen, haar vriend … maakt haar kwetsbaar. Volwassen worden dat betekent ook je intimiteit afschermen, je al dan niet blootgeven in functie van de context. Je partner met wie je een relatie aangaat is geen vergaarbak waar je al je emoties in kan dumpen. Let vooral op met verhalen uit het – verre of recente – verleden die te maken hebben met emotionele en vooral seksuele ervaringen. Het gevaar bestaat dat die verhalen, waar je de ander alleen maar mee belast, schadelijke gevolgen hebben voor je relatie.’
