‘Ik haat papierwerk’

‘Formulieren invullen, mijn belastingaangifte doen, de loonbrieven klasseren … Ik haat het allemaal even hartsgrondig’, zegt Julie (38). ‘Zelfs de geboorte van mijn kinderen aangeven deed ik met lood in de schoenen. Mijn bureau thuis ligt bedolven onder de paperassen. Telkens als ik er voorbijloop, vloek ik op mezelf, maar ik doe alsof ik het niet zie. Ik wil er gewoon niet te veel mee geconfronteerd worden. Anders begin ik me meteen het ergste voor te stellen: een invordering, een fout met rampzalige gevolgen, … Slecht nieuws kortom. Ik weet dat het heel vreemd is, paradoxaal ook, want hoe minder ik me effectief met mijn administratie bezighoud, hoe groter mijn afkeer.’ Julies gedrag lijkt op het eerste gezicht heel ongerijmd. Of schuilt er toch meer achter?

Geldgebrek

‘Sommige mensen stellen gewoon alles uit tot op het laatste moment, dus ook hun administratie’, zegt lifecoach Diane Geentjens. Dat uitstelgedrag kan allerlei redenen hebben. Perfectionisme bijvoorbeeld, of misschien presteer je gewoon het best onder tijdsdruk. Of misschien zijn er heel praktische redenen mee gemoeid. Diane Geentjens: ‘De oorzaak van je afkeer tegenover paperassen kan te maken hebben met het feit dat je te weinig geld hebt om je rekeningen te betalen, of te weinig tijd om alles goed uit te pluizen. Het eerste wat je dan moet doen, is de onderliggende redenen aanpakken.’

Angst om fouten te maken

Liggen er geen praktische redenen aan de basis van je probleem, dan heb je misschien last van faalangst. ‘Paperassen in orde maken is niet altijd evident’, weet Diane Geentjens. ‘Je belastingbrief invullen bijvoorbeeld is vandaag heel complex geworden. Je moet er bijna voor gestudeerd hebben. Of denk aan zeventigplussers die niet zo computerminded zijn. Voor hen is het correct afhandelen van online administratie een lastig karweitje waar ze zich heel onzeker over voelen. Ze zijn vaak bang om fouten te maken.’ En wanneer mensen angst voelen, reageren ze volgens heel primitieve reactiepatronen: vechten, vluchten of bevriezen. Wie voor een van de laatste twee strategieën kiest, zal de groeiende berg paperassen zo lang mogelijk negeren. ‘De angst om fouten te maken kan uitstelgedrag tot gevolg hebben. Geen succesvolle strategie, want het leidt alleen maar tot nog meer administratieve rompslomp.’

Rebellie tegen het gezag

De afkeer voor papierwerk is bij sommige mensen een soort revolte tegen de autoriteiten. ‘Sommige mensen hebben het moeilijk met alles wat “moet”, met alles wat ze als een verplichting zien’, zegt psychiater Christophe Massin. ‘Wat op het eerste gezicht misschien gewoon een typisch geval van nonchalance lijkt, is misschien veeleer een revolte tegen het gezag. Braafjes al je papieren invullen wordt dan beschouwd als een soort onderwerping.’ Je administratie doen perkt ook je vrijheid in. Psychoanalyticus Christian Jeanclaude: ‘De uren die je besteedt aan het invullen van formulieren is tijd die je niet vrij hebt om leuke dingen te doen. Paperassen afhandelen staat dan voor alles wat tegen je plezier ingaat, alles wat jou beperkt en controleert.’

Bedreigend

‘Veel officiële documenten staan bovendien vaak vol vakjargon’, gaat Christian Jeanclaude voort. ‘Ze komen daardoor wat dreigend over. Alsof de officiële instellingen je willen vervolgen, op zoek gaan naar alles wat niet mag. Voor sommigen lijkt het daardoor wel alsof achter alle administratie één massa van anonieme controleurs schuilt.’ Het gevoel dat Kafka oproept in zijn roman Het Slot, waarbij het kasteel staat voor de onbenaderbare officiële instanties.

 

Hoe aanpakken?

(…)

Tips om je papierwerk aan te pakken lees je in Psychologies maart-april 2018, nu in de winkel

 

 

 

Tekst Aurore Aimelet & Siska Verstraete
Illustrati Eric Giriat