Iedereen freelancer! Zo pak je het slim aan

Je eigen zaakje opstarten, zelfstandig worden, freelance je diensten aanbieden, … het lijkt voor steeds meer mensen de ideale formule om zinvol werk te kunnen leveren en werk en privé te combineren. Maar zelfstandig & vrij zijn vraagt enkele essentiële eigenschappen. Be prepared.

Tekst: Hade Wouters – Foto: Shutterstock

We lijken met z’n allen ondernemender dan ooit, en daarbij swingt de creativiteit de pan uit. Allerlei activiteiten worden ontwikkeld op freelance basis, als zelfstandige, al dan niet in bijberoep. Van geboortekaartjes ontwerpen na de kantooruren tot het starten van een eigen koffiebar, van het geven van shiatsu-massages tot lifecoaching, de mogelijkheden zijn eindeloos. Een eigen onderneming starten is dan ook erg aantrekkelijk. Je kan er je creativiteit in kwijt en je kan het zo organiseren dat het combineerbaar is met je gezinsleven. Maar veelal zijn zingeving en het behouden van je persoonlijke identiteit de ultieme redenen voor starters: in plaats van te werken voor een baas of een organisatie waar je je misschien maar gedeeltelijk mee kan identificeren, kan je een concept neerzetten waar je helemaal in gelooft. En dat past dan weer goed bij de huidige generatie werknemers, die zich ook vragen stelt bij gezag (waarom zou iemand moeten bepalen waar en wanneer we werken en hoeveel dagen vakantie we per jaar kunnen nemen?). Allemaal freelancen dan maar? Niet voor je deze acht survival tips hebt gelezen.

Start
Dina wil als zelfstandig coach starten, maar eerst moet ze nog een cursus volgen. Dan nog drie boeken lezen. Nog eens met die of die gaan praten. Nog een gratis opdrachtje doen voor een familielid om te oefenen. Toch nog een extra opleiding. Misschien ook even wachten tot na de vakantie. Of tot ze de ideale ruimte heeft gevonden.

Je bent er nooit helemaal klaar voor en de ideale omstandigheden bestaan niet. Een eerste valkuil voor freelancers is de sprong niet durven wagen. Natuurlijk zal je vijfde opdracht beter gaan dan je eerste, maar dat is alleen maar door de ervaring met de eerste vier. Natuurlijk is bijscholen en boeken lezen altijd goed, maar dat kan je ook doen als je al uit de startblokken bent. Eén, twee, drie… Go!

Ken jezelf
Tom had naast zijn vaste baan in het onderwijs een jarenlange opleiding gevolgd om een eigen gezondheidspraktijk te beginnen. Na jaren was hij start-klaar. Hij maakte een website, besloot wekelijks te bloggen en regelmatig workshops aan te bieden. Zijn blogs waren echter slordig door de schrijffouten en na de beperkte interesse voor zijn eerste workshop, had hij niet zo veel zin meer om een nieuw initiatief te lanceren. Tom had prima ideeën rond gezondheid, maar niet het doorzettingsvermogen en de zorgvuldigheid om zijn eigen bedrijfje neer te zetten.
Hoe ga jij met deadlines om? Kan je jezelf motiveren? Kan je tegen de eenzaamheid van het werken zonder collega’s? Ben je nauwkeurig met je administratie? Kan je leven met een gebrek aan zekerheid? Hoe flexibel ben je? Hoe ga je met geld om? Kom je ’s ochtends uit bed, ook als de baas je niet om acht uur op kantoor verwacht omdat je zelf de baas bent? Freelancen of werken als zelfstandige is jammer genoeg geen quick fix om gezin en werk beter te kunnen combineren. Het is ook geen oplossing voor een burn-out als je de oorzaken van je burn-out niet hebt aangepakt. Het werkt als je het met hart en ziel doet, dus stel jezelf de vraag wat je beweegredenen zijn en of het past bij je persoonlijkheid.

Begrens werk & privé
Menig moeder begon een leuke webwinkel omdat dat prima te combineren is met de zorg voor een kleintje. Niets is prima te combineren met de zorg voor een kleintje. Kinderen huilen altijd als je net moet telefoneren, ze slapen niet als je net bestellingen moet versturen en ze hebben een huiluurtje als je de e-mails wil afhandelen. Met wat oudere kinderen zijn er de schoolvakanties, waarin wanhopige freelancende ouders hun kinderen uren voor tv zetten om dat ene rapport voor de deadline af te hebben.
Een andere valkuil is dat de grenzen tussen werk en privé zo vervagen dat er altijd werk is. Want die app maken kan je ook op vakantie in Spanje en zo verdien je je vakantie lekker terug terwijl je er bent. En wat je op zaterdag en zondag kan doen, is ook weer gedaan. Tot onvrede van je partner of gezin, en tot uitputting van jezelf.

Denk op voorhand goed na over hoe je werk en privé gaat balanceren. Waar en wanneer ga je werken? Waar en wanneer niet? Wat heb je nodig aan kinderopvang en hulp in het huishouden? Want ja, je kan wel eens een wasje insteken tussen het redigeren van teksten door, maar nee, het hele huis poetsen doe je niet terwijl je skypet met je opdrachtgever.

Laat je helpen

Realiseer je dat je geen financiële administratie hebt, geen personeelsdienst, geen afdeling marketing, geen afdeling voor het beheren van je sociale media en je website. Je bent al die afdelingen zelf. Dat had Felix onderschat. Zijn administratie geraakte zo in de soep, dat hij eindigde met drie schoendozen vol brieven die hij niet meer durfde te openen. Gelukkig kon hij een andere freelancer inhuren om dat in zijn plaats te doen.

Neem afwijzing niet persoonlijk
Je kan maar beter niet te gevoelig zijn voor afwijzing. Een groot deel van de bezigheden van de zelfstandige bestaat uit acquisitie, koude en/of warme. Goed zijn of een goed idee hebben is niet genoeg, je moet het ook nog aan de man brengen. Zeker als je je eigen onderneming als de ultieme zelfontplooiing ervaart, een verwezenlijking van je persoonlijkheid, kan een afwijzing of onverschillige reactie hard binnen komen. Zorg dat je daar tegen bestand bent.

Zoek af en toe gezelschap op
Freelancers en zelfstandigen hebben in vele gevallen geen collega’s. Voor sommige mensen is dat het ultieme argument om zelfstandige te worden, maar voor anderen kan het knap lastig zijn om zichzelf een hele dag te motiveren en heel de dag geen mens te zien. Daar zijn oplossingen voor, zoals toetreden tot netwerken van zelfstandigen, gaan werken in een koffiebar of in een hippe co-work-locatie. Spreek met jezelf af waar en wanneer je wat doet en varieer daarin tussen werktijd alleen en de mogelijkheid een ander levend wezen tegen te komen.

Idealiseer je situatie niet
Je eigen baas zijn. Het klinkt geniaal. Weet dat je, tenzij je een zeldzame kennis en kunde hebt die je duur kan verkopen, meestal een soort slaaf bent van je opdrachtgever. Een opdrachtgever die onredelijke deadlines stelt, niet antwoordt op je e-mails en te laat betaalt. Het gebeurt. Echt.

Vergeet dat je snel rijk wordt
Krista berekende dat ze een uurtarief kon vragen waardoor ze maar twee dagen per week moest werken om hetzelfde te verdienen als in loondienst. Veel startende zelfstandigen horen de kassa rinkelen, maar vergeten dat je een loon niet kan vergelijken met inkomsten als zelfstandige. Je moet immers rekening houden met het verschil tussen bruto en netto. Concreet betekent dat dat je als zelfstandige of freelancer nog belastingen moet betalen, iets moet regelen voor je pensioen, niet betaald wordt als je vakantie neemt of ziek bent, geen recht hebt op een werkloosheidsuitkering, bonus, dertiende maand, vakantiegeld en zelf je verzekeringen moet regelen. Bovendien komen betalingen nooit als jij naar de supermarkt moet.

Als je een beetje rekening houdt met deze tips, is freelancen het leukste dat er is. Zeker als je er in slaagt de regie te houden over je werk en je leven, zoals de energieke Patty Golsteijn (http://pattygolsteijn.nl/) zelfstandige ondernemers leert onder de no-nonsens slogan Cut the crap!. Haar ultieme advies voor de freelancer die de sprong al heeft gewaagd? ‘Durf nee te zeggen. Als freelancer denk je dat je alles moet aannemen. Maar jij bent en blijft de baas over jouw business en jouw leven. Voelt een potentiële nieuwe klant niet goed? Zeg nee. Dat scheelt je een hoop gedoe achteraf. Ook als het om veel geld gaat. It’s not worth it. Heb je het idee dat je zoveel mogelijk nieuwe mensen moet leren kennen en ga je daardoor naar elk netwerkevent? Het gaat erom dat je de juiste mensen leert kennen. Kies de beste events eruit en zeg nee tegen de rest. Wil iedereen koffie met je drinken, omdat je ‘misschien iets voor elkaar kan betekenen’? Stel jezelf de vraag: what’s in it for me?. Is dit iemand met wie je koffie WIL drinken? Is hun doel helder? Komen ze niet alleen halen bij je, maar ook iets brengen? Zeg nee tegen elke uitnodiging die niet goed voelt. Je energie is kostbaar, dus ga er zorgvuldig mee om.’

Meer lezen?

Uurtje factuurtje, Alex van der Hulst (Nieuw Amsterdam, 2017)

Start nu. Begin voor jezelf en maak je dromen waar, Chris Guillebeau (VBK Media, 2017)