Iedereen aan de plastic detox?

Het plasticprobleem werd na een poll uitgeroepen tot het thema van Earth Day 2018, wereldwijd. Ook dichterbij wordt de overdaad aan plastic in ons milieu – en zelfs in ons lichaam – als een steeds nijpender probleem ervaren: Europa wil tegen 2030 naar recycleerbaar plastic. En in Vlaanderen zet de actie Mei Plasticvrij iedereen deze maand aan tot actie en reflectie. Hebben we ineens genoeg van al die kunststoffen?

Tekst Anne Wislez – Foto Shutterstock

‘De documentaire Plastic Planet was een slag in mijn gezicht. Ik besefte ineens dat we Russische roulette aan het spelen zijn met onze gezondheid. Daar wilde ik iets aan doen’ – Anne Drake, auteur van Ecologie op hoge hakken

Als je erop gaat letten zie je het echt overal: in speelgoed, meubels en technologie, rondom voedingswaren, meeneembestek en vliegtuigdekentjes, you name it. Plastic is deel van onze leefwereld geworden. Alsof het altijd al zo geweest is. En toch kwam de massaproductie van plastic als bijproduct van olie pas na de Tweede Wereldoorlog echt op gang. Een geweldige uitvinding die heel wat aspecten van ons leven vergemakkelijkt heeft: van het bewaren en transporteren van voedingswaren tot het ontwikkelen van medische hulpstukken én leuke gadgets voor huis en interieur. Wie kan zich nog een leven voorstellen zonder?

Toch gaan er links en rechts plotseling alarmbellen af. Zoveel plastic in de wereld, waar gaat dat heen? Vooral single use plastics beginnen ons plotseling te benauwen: al dat plastic – meestal rondom etenswaren en dranken – dat eenmalig gebruikt wordt en dan meteen weer weggegooid … Dat kan niet goed aflopen. Je koopt een cola- of waterflesje, drinkt het in enkele teugen leeg, en zwiert het alweer op de afvalberg. Dat doen we niet zo’n enkel keertje, maar elke dag weer. Met z’n zeven miljard. Oeps. ‘Sinds vorig jaar merk ik dat we niet meer om het thema heen kunnen’, signaleert Anne Drake, auteur van Doe het zelf! Ecologie op Hoge Hakken, een boek waarin ze mensen op een gezwinde manier aanzet zo afvalvrij mogelijk te leven. ‘Mocht ik mijn boek enkele jaren geleden hebben uitgegeven, had het wellicht weinig weerklank gevonden. Maar plotseling lijken we ergens collectief aan toe: aandacht voor plastic en afval is een mainstream bekommernis geworden. Je leest en hoort het overal. Ook mensen die er nooit wat over wilden weten, worden nu met de neus op de feiten gedrukt.’

Russische roulette

Wie actief is op social media werd de laatste maanden overspoeld met beklijvende filmpjes en berichten:  iedereen kent het beruchte zeepaardje-met-wattenstokje, de waterschildpadden verstrikt in een plastic ring of de maaginhoud van vissen, walvissen en vogels die meedogenloos tentoongesteld wordt. Ook de reguliere media hebben meer en meer aandacht voor de gevaren van plastic in onze omgeving. ‘Mijn man en ik werkten in een verpakkingsbedrijf voor multimedia, voor dvd’s, games, enzovoort’, vertelt Anne Drake. ‘In 2013 nam ik de reportage Plastic Planet op. Ik dacht dat het boeiend voor ons zou zijn, aangezien het over onze sector ging. Maar het was een horror-documentaire die me een slag in het gezicht bezorgde. Ik zag ineens wat plastic allemaal teweegbrengt in de wereld. Niet alleen als zwerfvuil in de natuur en in het water, met de beruchte plastic soup tot gevolg, maar ondertussen zijn plastic particles zowat overal beland, tot in onze voedselketen. Ik werd daar zo opstandig van. Dit kan niet waar zijn, dacht ik, we zijn Russische roulette aan het spelen met onze gezondheid!’

Natuurlijk heeft plastic de wereld ook veel gebracht, geen wonder dat we er zo aan verknocht zijn. Maar de voordelen van plastic zijn jammer genoeg tegelijk ook de nadelen, merkt deskundige in Innovative Waste Management Luc De Rooms op.

‘De voordelen van plastic zijn jammer genoeg tegelijk ook de nadelen: plastic is sterk, flexibel, licht, multi-inzetbaar, spotgoedkoop en zeer sterk. Het blijft eeuwen bestaan’ – Luc De Vrooms, deskundige in Innovative Waste Management

Natuurlijk heeft plastic de wereld ook veel gebracht, geen wonder dat we er zo aan verknocht zijn. Maar de voordelen van plastic zijn jammer genoeg tegelijk ook de nadelen, merkt deskundige in Innovative Waste Management Luc De Rooms op. ‘Plastic is sterk, flexibel, licht, multi-inzetbaar, en bovendien spotgoedkoop, want het is een bijproduct van de olie-industrie. Bij het ‘kraken’ van de aardolie om asfalt en brandstof te maken, ontstaat er ook nafta, waar plastic van gemaakt kan worden. Dat maakt slechts vijf procent van de olie uit, handig dus om dat nuttig te gebruiken. Mochten we geen asfalt gebruiken, geen kerosine en benzine meer willen, zou er van plastic ook geen sprake zijn, want het zou veel te duur zijn om te maken. Maar omdat we olie blijven promoten als brandstof voor auto’s, vliegtuigen, schepen … wordt plastic ook massaal geproduceerd. Alleen is het zo robuust dat het bijna eeuwig blijft bestaan; het is een kunststof en composteert niet. Het valt uiteindelijk wel uiteen in kleine deeltjes, maar die microplastics en vooral de met het oog onzichtbare nanoplastics blijven eeuwig bestaan. Of naar schatting zo’n vijfhonderd jaar, al is dat uiteraard nog niet proefondervindelijk bewezen.’