Hoezo, dieren hebben geen gevoelens?

Minder grenzen, meer rechten

Al deze nieuwe wetenschappelijke inzichten leiden de laatste decennia tot een nieuwe kijk op dieren. ‘Het zou ondertussen duidelijk moeten zijn dat de oude Grote Muur die zo lang mensen heeft afgescheiden van alle andere dieren, irrationeel, vooringenomen, unfair en onrechtvaardig is’, schreef de Amerikaanse advocaat Steven Wise in Rattling the Cage (2000). Als oprichter van het Nonhuman Rights Project vecht hij sinds 1996 met een team juristen voor meer rechten voor ‘niet-menselijke’ dieren zoals mensapen, dolfijnen, walvissen en olifanten.

Soortgelijke dierenrechtenbewegingen steken op verschillende plaatsen de kop op. In 1994 richtte de invloedrijke Australische filosoof Peter Singer samen met andere dierenrechtenvoorvechters het Great Ape Project op, waarbij ze ijveren voor een Verklaring voor de Rechten van de Mensaap. Her en der levert de actie inmiddels resultaat op. In Brazilië werd een chimpansee, die jarenlang opgesloten zat, in vrijheid gesteld na een rechtszaak. En in november 2016 gebeurde in Argentinië hetzelfde met chimpansee Cecilia, die bovendien als eerste niet-menselijke rechtspersoon met onvervreemdbare rechten werd erkend. ‘Als we Cecilia goed behandelen, dan hoeft zij ons daar niet dankbaar voor te zijn’, zei de rechter. ‘Wij zijn het die haar moeten bedanken om ons de kans te geven om te groeien als groep, en om ons een beetje meer menselijk te voelen.’

In Frankrijk kregen chimpansees onlangs de juridische omschrijving ‘levende wezens’ in plaats van ‘verplaatsbaar eigendom’. Voor dolfijnen is een soortgelijke wereldwijde actie aan de gang. Andere organisaties ijveren voor meer algemene dierenrechten. In België timmert onder meer Gaia al 25 jaar aan de weg om georganiseerd dierenleed uit de wereld te helpen. Zo mogen er bij ons bijvoorbeeld sinds enkele jaren geen wilde dieren meer gebruikt en gehouden worden in circussen. Momenteel trekt Gaia mee aan de kar om van dierenwelzijn een grondwettelijke plicht te maken. Twee senatoren dienden in juni een voorstel in tot grondwetsherziening die ‘de zorg voor dieren als wezens met gevoel’ in de grondwet zou verankeren. Er komen nu hoorzittingen in de senaat om de wetenschappelijke, juridische en maatschappelijke aspecten van dit voorstel te onderzoeken.

Ook het her en der opduiken van politieke dierenpartijen wijst op een groeiend draagvlak voor dit thema. Zo is er in Nederland al ettelijke jaren De Partij voor de Dieren, en zal in België bij de komende verkiezingen een nieuwe partij dingen naar de stem van de diervriendelijke kiezer.