‘Hoe kan ik meer plezier beleven aan seks?’

Als je al een tijd bij elkaar bent, dreigt je seksleven een beetje in het slop te geraken. Vakantie of een weekje weg kan dan een goed moment zijn om er weer wat vuur in te blazen. Maar hoe doe je dat? ‘Een van de grote misverstanden over seks is dat we denken dat het “vanzelf” moet gaan’, zeggen seksuoloog Rik van Lunsen en Ellen Laan in hun nieuwe boek Seks! ‘Zin in seks moet je creëren.’

Tekst Anne Wislez – Beeld Shutterstock

‘Als je enkel maar op “knopjes” drukt gebeurt er niks, ook je geest moet warm gemaakt worden’ – Rik van Lunsen, arts-seksuoloog

Laten we het aspect plezier in seks niet vergeten. Dat is het betoog dat arts-seksuoloog Rik van Lunsen al decennialang voert. Hij deed het in zijn bestseller Seks moet je leren 25 jaar geleden al en doet het weer in zijn lijvige nieuwe boek Seks! dat hij recent uitgaf met psycholoog en seksuoloog Ellen Laan. ‘Als we voorlichting geven over seks hebben we het meestal over de biologische aspecten van seksualiteit, of over allerlei soorten waarschuwingen: opletten voor overdraagbare aandoeningen en dergelijke. Plezier kwam tot vijf jaar geleden in voorlichting niet voor’, merkt van Lunsen op. ‘We hebben bijvoorbeeld veel aandacht besteed aan grenzen, we leren meisjes weerbaar maken, nee zeggen. Maar we leren hen niet wat er nodig is om voluit “ja” te kunnen zeggen.’ Die inclusieboodschap van plezier in seksualiteit zou volgens hem al van jongs af aan meegegeven moeten worden, en jongeren zouden de nodige tools moeten meekrijgen om op hun eigen tempo het plezier van seks te ontdekken. Volgens van Lunsen en Laan heb je voor plezierige seks vooral drie voorwaarden nodig: stimulus, context en communicatie.

Stimulus: zonder prikkels, geen lust

Rik van Lunsen: ‘Dat zin en lust uit de lucht komen vallen en vanzelf ontstaan, is een van de grote misverstanden over seks. Er moet een prikkel zijn waardoor je je aangetrokken voelt en je seksuele systeem wakker wordt gemaakt. Als je de stimuli niet genereert, gebeurt er niks. Als je nog maar net verliefd bent, gebeurt het natuurlijk spontaner – verliefdheid is het sterkste afrodisiacum. Maar in een langere relatie moet je bewust op zoek naar wat de voorwaarden zijn voor seksueel plezier. Ook vakantie zal je seksleven niet “zomaar” een boost geven. Vakantie kan je seksleven prikkelen als je die tijd bewust aangrijpt om met je partner te evalueren hoe je je seksleven leuker kan maken: wat is fijn in onze relatie en wat kan beter? Wat vind ik opwindend en wat jij? Hoe kunnen we ons seksleven leuker maken? Een tip: neem op vakantie een rustig moment om dat te doen.’

‘Ik vergelijk plezierige seks soms met uit eten gaan, dat zet je in de agenda, je maakt je ervoor op, … Bij seks vergeten we dat wel eens, dat moet zogezegd spontaan gebeuren. Niet dus’ – Rik van Lunsen, arts-seksuoloog

Context: in de juiste mood

Rik van Lunsen: ‘Je krijgt niet zomaar overal en altijd zin in seks. Daarvoor moet de context ook goed zijn. Voor plezierige seks is het dus belangrijk om bewust een fijne, aangename, prikkelende omgeving te creëren. Door onze drukke agenda’s vergeten we dat wel eens. Ik vergelijk seks soms met uit eten gaan, dat plan je ook. Wat je bestelt hangt af van de stemming van het moment, maar je gaat wel naar het restaurant. Je maakt je ervoor op, je hebt er wat voor over, je plant het in. Zo ook met seks. Richt je, als je in de juiste context bent, ook op het plezier van het moment, niet op verder liggende doelen. Let erop dat er niet “gepresteerd” en “gepenetreerd” moét worden. Die gedachten kunnen het plezier in de weg staan.’

Communicatie: zeggen wat je fijn vindt

Rik van Lunsen: ‘Voor plezierige seks moet je kunnen aangeven wat je fijn vindt en wat niet. Niet dat dat voortdurend woordelijk moet tijdens het vrijen, maar je moet het per moment toch een beetje kunnen sturen. Communicatie is niet alleen verbaal. Als er niet gecommuniceerd wordt over de wensen en grenzen van seksualiteit, krijgt de een de bovenhand over de andere. Dat leidt tot ongelijkheid, en zo tot vermindering van plezier. We zien vaak bij vrouwen dat ze niet laten merken wat ze niet prettig vinden; ze hebben bijvoorbeeld al lang pijn bij het vrijen maar gaan vaak gewoon door, zonder het aan te geven. Dat kan moeilijk tot plezier leiden.’

Zo hou je seks plezierig

Onderzoek bij mensen die er in een lange relatie in geslaagd zijn om seks leuk te houden, geeft aan dat daarvoor maar enkele factoren doorslaggevend zijn, aldus Rik van Lunsen:

• Intimiteit en seksualiteit bewust op de prioriteitenlijst zetten: meestal vergeten we dat. We plannen alles in de agenda, behalve de liefde. Wel doen, dus.
• Werk maken van een gevarieerd seksueel gedrag: Veel mensen lopen vast in een eenzijdig penetratiegerichte vorm van vrijen. Doe niet altijd hetzelfde in dezelfde omstandigheden, maar durf creatief te zijn en ga mee in wat zich aandient in het moment.
• Goed kunnen communiceren over je wensen en grenzen (zie p 73).
• Flexibel kunnen zijn: het vermogen om je aan te passen aan veranderende omstandigheden. Bijvoorbeeld wanneer je kinderen krijgt: hoe maak je dan ruimte voor elkaar? Of wat als je ouder wordt? ‘Op latere leeftijd is er meestal wat meer context en stimulus nodig om hetzelfde doel te bereiken. Terwijl je ziet dat bij oudere koppels juist vaak de stimulus en de geschikte context afnemen’, zegt van Lunsen.

Extra tips:

• Ontdek wat je fijn vindt en wat niet: Wat prikkelt je seksueel? Wat vind je leuk? Als je niet echt weet wat dat is, begin dan met jezelf. Ontdek je eigen lichamelijke prikkelingen, je eigen fantasieën en je eigen plezier. Of zoek prikkels in boeken, in films …
• Durf seksueel te fantaseren: seksuele opwinding heeft twee aspecten, een lichamelijke en een geestelijke. Als je alleen maar op ‘knoppen’ drukt, gebeurt er niks. Om te genieten van het vrijen moet ook je geest warm gemaakt worden. Besef dat wat mensen aan seksuele fantasieën hebben meestal niét is wat ze willen dat er in het echt gebeurt. Het gaat om een pure fantasie die voor opwinding zorgt. Gun je die vrijheid van geest.
• Kom uit je hoofd: Vooral vrouwen zijn tijdens seks bezig met vragen als: hoe zie ik eruit? Maak ik geen rare bewegingen? Trek ik geen rare gezichten? Als je dat allemaal wilt controleren, wordt het niks. Probeer je tijdens het vrijen te focussen op geestelijke en lichamelijke sensaties en alle controle los te laten.
• Speel! ‘Kookboekseks is geen goede seks’, zegt van Lunsen. Koken leer je niet uit een kookboek, het kookboek kan hoogstens een inspiratiebron zijn bij het ontwikkelen van nieuwe ideeën. Ga spelen en have fun.

Meer lezen: Seks! Een leven lang leren, Rik van Lunsen & Ellen Laan (Prometheus, 2017)