Hoe ga je beter om met je dementerende ouder?

‘Mensen zien dementie vaak alleen als een geheugenstoornis. Maar het is veel meer, mensen verliezen bijvoorbeeld ook het contact met hun eigen lichaam’ – Sarah Blom, ouderenpsycholoog

Kunnen mensen met dementie nog pijnen verwerken?

SB: ‘Ja, we denken vaak dat ze niks meer verwerken, maar dat is niet waar. Ook zij kunnen emotioneel nog veel verwerken. Hoe vaker je woorden geeft aan hun gevoelens, hun boodschap ontcijfert, hoe meer ze dat kunnen doen. Dat geldt overigens voor iedereen, ook voor mensen zonder dementie.’

Als kind draag je ook de pijn van je ouders. Zo kan het gedrag van je dementerende ouder je ook confronteren met je eigen onbewuste pijn, zegt Aniana Taelman.

SB: ‘Wat goed dat zij dat beseft! Veel mensen zijn zich daar niet bewust van. Daarom is epigenetica ook zo boeiend: die vertelt dat als iemand veel stress meemaakt, hij dat doorgeeft in zijn nageslacht via je genen. Trauma’s kunnen generatie op generatie doorgegeven worden, zonder dat we dat beseffen. Dat bepaalt mee onze reactie en handelingen, maar het is een soort blinde vlek, je weet niet waarom je dat doet.’

Zijn er nog misverstanden rond dementie?

SB: ‘Mensen zien dementie vaak alleen als een geheugenstoornis. Maar het is veel meer, mensen verliezen ook het contact met hun eigen lichaam. Ze weten op een gegeven moment niet meer dat een hand hun hand is. We laten zien hoe je in contact die lichaamsbeleving kan verhogen, zodat mensen weer meer in hun eigen lichaam gaan wonen. Vandaar dat je soms cliënten hebt die tegen een muur aanslaan. Je zou denken: dat is een agressief iemand, maar in feite is het iemand die krampachtig op zoek is naar zijn eigen lichaam. Het gedrag heeft altijd een functie, het is altijd gericht op overleving. Het gedrag wat mensen vertonen is het beste gedrag dat ze kunnen vertonen in de situatie waarin ze leven. Er is dus maar één manier om daarmee om te gaan: aansluiten, meebewegen en kijken of we de onderliggende vraag mogelijk kunnen maken.’

Dat soort inzichten opdoen vraagt wel tijd. Kan elke hulpverlener dat zomaar?

SB: ‘We merken dat als verzorgers en verpleegkundigen naar onze theatershow komen, er een wereld voor hen opengaat. Ze gaan anders reageren, omdat ze anders leren kijken naar de dementie. Ze gaan dingen begrijpen. Dit vraagt in het begin misschien iets meer tijd, maar daarna levert het je ook heel veel tijd op. Want het hele contact verloopt daarna gemakkelijker, er is minder frustratie, je krijgt meer plezier in je werk of de band met je ouder wordt beter… Het is een win-win.’

Wat wil je lezers nog graag meegeven?

SB: ‘We hebben de neiging om weg te lopen van dat wat er is. Als kind of familie van de mens met dementie wil je vasthouden aan wat er was, maar hierdoor verlies je juist het contact dat je nog kan hebben met de persoon die hij of zij is geworden. Veel mantelzorgers overladen de mens met dementie met vragen. Ze worden overhoord, getest en hiermee onnodig veel geconfronteerd met falen. Soms neemt de familie alles uit handen, om maar niet te hoeven zien hoe het werkelijk met de persoon gesteld is. Doodzonde.

Laat de persoon die hij of zij was, los en adopteer wie hij of zij is geworden. Dan kan je nog zoveel mooie momenten hebben. Je moet alleen weten wat in de weg staat: je eigen psychische rouw, maar ook je gebrek aan kennis over wat er gaande is.’

 

Meer weten?

* Je bent toch mijn dochter? Een jonge psycholoog strijdt voor mensen met dementie, Sarah Blom (De Arbeiderspers, november 2018)

* Voor alle info i.v.m. de theatershow Dag mama – theater (70 min) met aansluitend workshop en lezing (90 min) – zie www.oudwordenmetzorg.nl