Het basisinkomen, wat zou dat met ons doen?

Het goede leven

Terwijl we officieel aangespoord worden om almaar meer en langer te werken wijzen andere tendensen juist op de tegengestelde beweging. Door de toenemende digitalisering, robotisering en het outsourcen van activiteiten ziet het ernaar uit dat er steeds minder werk voorhanden zal zijn en dat het dus ook nuttig is om ons af te vragen wat we met die vrije tijd willen doen. Iets wat niet iedereen graag hoort want er is ons altijd een beetje angst aangepraat voor al te veel ‘leegte’ in het leven. ‘Er is reden om te vrezen dat vrije tijd – gedwongen vrije tijd – slechts verveling, luiheid, immoraliteit en geweld teweeg zal brengen’, waarschuwde politicoloog Sebastian de Grazia al in de jaren 60.

‘We zijn opgevoed in een filosofie van arbeidsethos en weinig mensen kunnen de knop omdraaien’, zegt ondernemer Roland Duchâtelet die in de jaren 90 al opkwam voor het basisinkomen met zijn partij Vivant. ‘Op dit moment zetten we werken voor een inkomen nog op de eerste plaats en “als het kan” hopen we er een zinvolle tijdbesteding in te kunnen zien. Het idee van een basisinkomen verplicht ons anders over arbeid en verloning na te denken en beide concepten ook los van elkaar te kunnen zien. Een basisinkomen is een “vrijheidsinkomen”: je bent niet meer “verplicht” om te werken om als een volwaardig lid van een maatschappij te worden beschouwd. Arbeid wordt een keuze, waardoor we meer geneigd zullen zijn te kiezen voor iets wat we graag doen. Op die manier appeleert het basisinkomen aan een gevoel van vrijheid en ontvoogding – en kan het een stap zijn naar geluk. De geluksnorm zal de BBP-norm als maat voor welvaart vervangen.’

‘Mij gaat het niet zozeer om het gelukkige leven,’ zegt Bregman dan weer, ‘maar om het goede leven. Als een dierbare gestorven is en je kan tijd maken om de begrafenis te organiseren dan is dat niet iets wat je per se gelukkig maakt. Geluk lijkt mij niet het juiste woord. Mensen willen er goede dingen mee doen, ze willen een rijk leven en daar horen vele dingen bij. Niet alleen vrolijk je ding doen maar kunnen kiezen voor een waardevol, rijk leven.”