Onze excuses!
Het filmevent DOWN to EARTH
met Psychologies op 10 juni is afgelast
In 2004 beslisten Rolf Winters en Renata Heinen om niet meer mee te doen aan de ratrace. Ze verhuisden met hun drie jonge kinderen naar de VS. Daar begon het avontuur dat hen naar de ‘behoeders van de aarde’ bracht, mannen en vrouwen uit inheemse culturen die doorheen de eeuwen oude wijsheid over aarde, mens en leven bewaard hebben. Die reis was de basis voor hun film Down to Earth, die na Nederland nu ook België verovert.
Tekst: Mies Maria Meulders – Foto’s: Down to Earth
‘De mens heeft de natuur nodig. Als hij ervan afgescheiden is, raakt hij de weg kwijt. Want wij zijn deel van de natuur’ – Mokompo Ole Simel, Wisdom Keeper
‘Wanneer je voor het eerst ouder wordt, kan je je daar praktisch op voorbereiden, maar verder niet echt. Dat we opeens die verantwoordelijkheid droegen voor dat nieuwe leven gaf ons een heel apart gevoel. Opeens beseften we dat het leven doorgaat na ons. Dat heeft echt een perspectiefverschuiving veroorzaakt’, vertelt Rolf Winters wanneer we hem geïntrigeerd uithoren over het begin van hun toch wel opmerkelijke avontuur. ‘Ook al leefden we al een hele tijd bewust, als ouder kregen we toch nog een heel ander beeld op alles. We hebben elf jaar in hartje Londen gewoond. Toen de oudste begon te lopen, knaagde het… We pasten niet in de grootstad. In de stad waren we meer politieagent dan ouder. Op zoek naar een kindvriendelijkere stad kwamen we in Amsterdam terecht. Maar al snel kwamen we erachter dat dit een tussenoplossing was. Wat wij zochten vonden we niet in Europa. Toen zei een vriend van me: “Ik heb een groep native Americans ontmoet wiens visie heel erg aansluit bij jouw visie op leiderschap. Als jij zo gelooft in dat holistische leiderschap, moet je deze mensen eens ontmoeten.” We vertrokken op prospectie naar Michigan, waar die mensen leefden, en het voelde meteen goed. We kwamen er echt thuis. Ze voelden vanaf het begin als familie. Zij brachten ons uiteindelijk in contact met de man bij wie zij in de leer waren, Nowaten, een medicijnman die in het bos woonde. Ze vertelden intrigerende verhalen over hun leraar. Toen we die man – pas na 2,5 jaar! – mochten ontmoeten, gebeurde er iets met ons. Nowaten is de meest egoloze mens die ik ooit heb ontmoet. De dag na die ontmoeting hadden Renata en ik een visoen: we mochten zijn wijsheid en kennis niet verloren laten gaan. Hij had zo’n weidse visie op het leven. De verhalen die hij vertelde raakten ons diep. Het heeft uiteindelijk negen maanden geduurd voordat Nowaten ermee instemde om zich te filmen.’
In Down to Earth, de film je samen met je vrouw Renata maakte op basis van jullie ervaringen, werken jullie met meerdere Wisdom Keepers, niet alleen met Nowaten. Vanwaar die keuze?
RW: ‘Als je dicht bij de natuur leeft, krijg je aandacht voor heel andere dingen. Vroeger besteedde ik bijvoorbeeld niet zoveel aandacht aan dromen en aan wat in het onderbewuste leeft. Dat zijn we daar allebei wél gaan doen. Vanuit het onderbewustzijn kregen we steeds meer signalen dat deze wijsheidshoeders niet alleen in Michigan leefden, maar dat je hen overal ter wereld kon vinden. En dat de tijd is aangebroken om naar hun boodschap te luisteren.’
Het is opvallend hoe jullie in de film naadloos van de ene op de andere Earth Keeper kunnen overgaan. Met andere woorden: hoe eensluidend hun boodschappen zijn.
RW: ‘Waar we ook kwamen, – in al die verschillende culturen, met hun eigen talen en gebruiken – overal gebeurde hetzelfde zodra we samen waren: we voelden ons totaal verbonden met die mensen. Alle façade viel gewoon weg. Alleen de essentie bleef over, de essentie die voortkomt vanuit hun verbinding met dezelfde bron (Moeder Aarde), waardoor inderdaad de levensinzichten en verhalen die op duizenden kilometers van elkaar verteld worden, precies dezelfde zijn.’
Welke impact heeft het hele traject op jullie kinderen gehad?
RW: ‘We zijn vertrokken toen ze twee, vier en zeven jaar waren. Vanaf het moment dat we in het bos aankwamen, waren ze daar gewoon thuis. Omringd door natuur en dieren in plaats van mensen en drukte. Bij de Indianen worden de kinderen nooit ergens buiten gehouden. Ze horen er gewoon bij, zijn gelijkwaardig. Renata en ik hebben daar als ouders veel van geleerd. Voor onze kinderen was dat na onze terugkeer soms moeilijk. Toen we bij mensen op bezoek waren en zij aan een apart tafeltje werden gezet, steigerden ze. Ze zijn er ook allergisch voor als een docent belerend praat. Zo zijn zij niet opgevoed en opgegroeid.
Om hen toen we daar woonden toch wat structuur te geven, hadden we een blokhut in het bos gezet die dienst deed als school. Daar kregen ze elke ochtend van 8 tot 12 les. Voor de rest waren ze vrij. Toen we na vijf jaar terug in Zuid- Engeland kwamen wonen, gingen de kinderen naar een Steinerschool. Al snel bleek dat ze een jaar voorop waren, zonder dat ze écht school hadden gelopen. Begrijp me niet verkeerd, het laatste wat ik wil zeggen is dat iedereen zijn kinderen van school moet halen. Maar het is wel aan elke ouder om die school te zoeken die echt bij z’n kind past. Je hebt de verantwoordelijkheid om zelf de basis te vormen van hun opvoeding. Dat kan je niet uitbesteden aan een systeem, een school of anderen.’
‘Als we samenwerken zullen we vooruit gaan. Anders zullen we stagneren’ Motiram Baiga, India
Terwijl de kinderen in het Amazonewoud lopen, vragen ze waarom mensen het verpest hebben, waarom de vernietiging van de natuur niet stopt. Wat zeg je hen dan?
RW: ‘Wij geven altijd het meest eerlijke antwoord. We zouden kunnen zeggen dat de ontbossing het probleem is van de oliebedrijven. Maar we zeggen hen ook dat we naar onszelf moeten kijken. Als wij met een auto willen rijden, hebben wij brandstof nodig. Dat zijn momenten waarop we hen vertellen hoe het hele systeem in elkaar zit. Ik was benieuwd hoe de Wisdom Keepers naar die grote problemen kijken. Zij maken zich niet zozeer druk om de aarde, die herstelt zich uiteindelijk wel. De vraag is of het leefbaar blijft voor ons. Ze vertelden ons ook dat de verandering niet van de leiders zal komen. De verandering gaat over bewustwording van mensen, waardoor ze op een andere manier in het leven gaan staan en andere beslissingen gaan nemen. Het gaat dus om wat wij zelf doen. Wat de Earth Keepers – en wij – zien is dat het huidige systeem in de wereld zich als het ware op een hellend vlak bevindt en zich daar krampachtig aan probeert vast te houden. Zoals de populisten wereldwijd ook niks vernieuwends brengen en zich krampachtig proberen vast te houden aan het oude. En tegelijkertijd is er al iets heel anders aan het ontstaan. Iets wat losstaat van alle bestaande systemen. Als je daarop gaat letten, is het onvoorstelbaar hoeveel mooie dingen je elke dag ziet gebeuren, hoeveel fantastische initiatieven er genomen worden. Wanneer de grote massa kritisch wordt, volgt het systeem wel. Dan valt het oude systeem om. Een van mijn indianenvrienden zei: “We are probably living in the most exciting times of humankind and we are part of it.” Zo voelt het ook voor mij.’
Hoe is jullie leven veranderd in de voorbije dertien jaar?
RW: ‘Wij staan sindsdien echt anders in het leven. Het is niet zo dat het leven voor ons alleen nog maar happy happy is. Shit still happens. Maar hoe gaan we met die shit om, daar gaat het om. Er zijn dingen die wij vervelend vinden, maar die dingen op zich zijn niet vervelend, die zijn alleen maar wat ze zijn. Hoe wij reageren en wat we eruit meenemen, dat is belangrijk. Zelfs bij de moeilijkste dingen, zoals wanneer mensen dood gaan. De Wisdom Keepers leven niet met angst voor de dood. Omdat wat wij dood noemen voor hen een volgende fase of cyclus is van het leven. Natuurlijk hebben ze ook verdriet als iemand wegvalt, maar het is voor hen niet het einde. Ze staan nog echt in verbinding met hun voorouders. Bij hen is een begrafenis een dienst om de overledene een goeie reis te wensen naar de volgende dimensie. Ze zijn blij dat de overledene weer terug kan naar huis. Dat is ook wat ik geloof. Niet alleen geloof, het is een diep weten dat maakt dat ik het ook zo aanvoel. Het is mijn waarheid, omdat ik het zo heb ervaren.’
Als jij vertelt dat je dat gelooft en dat het een diep weten is, heeft dat ook niet te maken met vertrouwen?
RW: ‘Het gaat inderdaad ook om een diepgeworteld vertrouwen. Dat is iets wat de reis ons heeft geleerd. Vertrouwen is geen mind–dingetje. De belangrijkste les die wij geleerd hebben is om van ons hoofd naar ons hart te gaan. Dat is iets wat iedereen in onze maatschappij wel zou mogen leren. Weg uit het hoofd en meer naar het hart. Hoe je dat doet is eigenlijk simpel. Je gaat vertragen, verstillen en de natuur meer opzoeken. Daarvoor hoef je niet, zoals wij, de wereld rond te reizen. De natuur is ook te vinden in het park of bos in jouw buurt. Als je gaat verstillen, ontdoe je jezelf van alle ruis en kan je steeds meer gaan voelen en waarnemen. Je gaat dan meer vertrouwen op je zintuiglijke waarnemingen in plaats van op je analytisch denken. Waar het om gaat is dat je je eigen koers gaat volgen en je niet gek laat maken door een geconditioneerde maatschappij. Je hoeft helemaal niet de spelregels van het huidige systeem te volgen. Je moet helemaal niets. Als je minder vanuit moeten vertrekt en minder gaat sturen, gebeuren de mooiste dingen. Ook bij het maken van onze film zagen we dat: pas toen wij onze drive om iets te maken konden loslaten en niet meer vasthielden aan een resultaat, ontstond alles en gebeurden de mooiste dingen.’
‘Mensen hebben allemaal zelf de sleutel in handen om de nieuwe werkelijkheid te creëren’ – Rolf Winters, filmmaker
De film sluit af met ‘the journey continues’. Waarvoor staat die zin?
RW: ‘Niets is eigenlijk ooit af. Er is geen eindpunt. We blijven continu ontdekken en leren. Wat ons persoonlijk betreft: we dachten er eerst aan om de film te verkopen. Maar we zijn erachter gekomen dat de film begeleiding nodig heeft om het gedachtegoed op een goede wijze in de maatschappij te verankeren. Daar zijn we nu mee aan de slag gegaan. Na vijf jaar gereisd en vijf jaar gepuzzeld te hebben, kan het zijn dat we de volgende vijf jaar daaraan zullen besteden. Er zijn ook vier boeken in de maak, waarvan er twee later dit jaar uitkomen. We hebben ook een Down to Earth Social Enterprise opgezet. Een team van gelauwerde consultants gebruikt het gedachtegoed uit de film om de dialoog binnen bedrijven te veranderen. Bedrijfsleiders worden uitgenodigd om door de bril van de Wisdom Keepers naar hun eigen werkelijkheid te kijken. Wat betekent dat voor de doelstellingen van het bedrijf? Wat betekent het voor de maatschappelijke relevantie en voor de voetafdruk die het bedrijf nalaat? Als bedrijven daarin geïnteresseerd zijn, gaan wij met hen aan de slag. Ook ziekenhuizen en zorginstellingen hebben ons al benaderd. Er zijn zoveel mensen die zeggen dat het ideeëngoed van de Wisdom Keepers iets voor hen betekent. Die beweging manifesteert zich sneller dan we ooit hadden kunnen dromen.’
Het gedachtegoed uit de film lijkt me ook ideaal materiaal om mee aan de slag te gaan met kinderen.
RW: ‘Daarom hebben we ook een Down To Earth School Team. We willen jonge mensen helpen om bij hun basis te blijven: bij hun natuurlijk aangeboren verbondenheid, hun zintuiglijke kwaliteiten, intuïtieve vaardigheden, creativiteit en voorstellingsvermogen. Het is belangrijk dat we een generatie kinderen krijgen die kritische vragen stelt bij bestaande systemen. Die vanuit een groot perspectief naar de dingen kijkt en nieuwe oplossingen kan vinden. Een generatie die luistert naar hun hart in plaats van naar hun hoofd. Onze pilootprojecten lopen voorlopig vooral in Nederland, maar wij hopen dat ook in België mensen zullen opstaan die met deze film en dit gedachtegoed aan de slag willen gaan. Samen met onderwijspartners hebben we een aantal programma’s voor de diverse onderwijslagen ontwikkeld.’
Het is duidelijk dat Down to Earth veel meer geworden is dan de film. Wat is de allerbelangrijkste boodschap die je met dit alles wil meegeven?
RW: ‘Dat we als mensen zoveel kunnen, dat we niet machteloos zijn. We hebben allemaal de sleutel in handen om de nieuwe werkelijkheid te creëren.’
Voor meer informatie over de film, zie www.downtoearthfilm.com
