Filosoof Ignaas Devisch: ‘Wat je uit balans brengt kan juist heel erg de moeite waard zijn’

Heeft die benadering ook een prijs?

ID: ‘Dat wel, ja. Ik had misschien een heel ander soort carrière kunnen uitbouwen als ik enkel maar op onderzoek was gefocust of in beleidsstructuren was gestapt waar veel vergaderd moet worden. Ik heb ervoor gekozen om dat niet te doen.’

Niet iedereen heeft de luxe om te kunnen kiezen, niet elke baan laat zoveel persoonlijke keuzevrijheid toe.

ID: ‘Ik weet dat ik vanuit een comfortabele positie spreek en dat niet alle jobs zich daartoe lenen. Als creativiteit en passie niet in de job ingebouwd kunnen worden, is het belangrijk om er daarnaast tijd voor vrij te maken.’

Je breekt een lans voor de vlucht vooruit, want dat is de voorwaarde voor passie en creativiteit.

ID: ‘Een leven waar minderen de norm is, waarin je je niet moet afvragen welke uitnodiging je zal aannemen en waarin je jezelf niet afvraagt waar je binnen tien jaar wilt staan, zou toch behoorlijk zoutloos zijn, niet? Het elan, de vlucht vooruit en rusteloosheid zijn mooi. Neem je dat weg, dan ga je je volgens mij net afvragen waarom je nog moeite zou doen.’

Welke positieve aspecten zijn volgens jou verbonden met rusteloosheid?

ID: ‘Rusteloosheid is datgene wat ons voortstuwt. De drive die heel veel van je vraagt, maar waar je tegelijk ook veel uithaalt. Het is wat de schilder, de muzikant en de sporter duizend keer opnieuw doet beginnen om er toch te geraken. Als we dat allemaal aan de kant zouden schuiven, wat stelt het leven dan nog voor? Rusteloosheid is voor mij een heel positief aspect van het leven. Het doet je soms wel eens over je grenzen gaan, dat is waar, maar kan je je de creatie van De Schreeuw van Munch voorstellen door iemand die ambtenaargewijs zijn leven vorm wil geven? Pas op, ik besef ook dat niet elk type mens rusteloosheid nodig heeft. Het is zeker geen plicht, ik wil enkel een pleidooi houden voor de positieve aspecten die ermee verbonden zijn. Uit schrik dat we die zouden vergeten of ze in de zoektocht naar balans aan de kant zouden schuiven omdat we denken dat ze alleen maar tot ellende leiden.’

We kunnen alles als we het willen, maar juist daarom loopt het bestaan vaak uit op onzekerheid en twijfel, want het is nooit genoeg, wist Nietzsche al. Schuilt daarin geen valkuil?

ID: ‘Ik herken mezelf in die gedachte en ik denk wel meer mensen met mij. We beseffen dat we maar één leven hebben en willen er alles uithalen. Als dat echter omslaat in jezelf verplichtingen opleggen en lijstjes moéten afwerken, dan wordt rusteloosheid weer eerder onrust, en dat vind ik een negatieve term. Dat beschrijft alles wat te maken heeft met de druk van de maatschappij op het individu, het gebrek aan balans tussen werk en privé. Natuurlijk ken ik dat zelf ook. Ik blik dan terug en zie waar ik me heb vergaloppeerd of waar ik tegen een muur ben aangelopen. Na een tijd weet je dat bepaalde muren zullen blijven staan, en weet je welke keuzes je moet maken om er niet meer tegenaan te botsen. Iedereen probeert wel eens om het allemaal tegelijk te hebben. Maar je kan niet overmatig veel tijd besteden aan je job én je kinderen tot fantastische mensen opvoeden én ook zelf nog een grote persoonlijkheid zijn. Dat lukt gewoon niet.’