Eerste hulp bij scheidingspijn

De beslissing is genomen: jullie gaan uit elkaar. Of tenminste, één van jullie beiden heeft die knoop doorgehakt. En het doet pijn, véél pijn. Iets mooiers kunnen we daar niet van maken. Wel geeft Kaat Schaubroeck in haar boek Gelukkig gescheiden enkele handvatten om de scherpste kantjes van het verdriet te verzachten.

Tekst: Sarina Wijnen – Beeld: Shutterstock

Gwyneth Paltrow en haar ‘bewust ontkoppelen’ ten spijt mogen we van echtelijke ruzies geen nieuw taboe maken. Het is normaal dat er bij een scheiding woorden vallen.

44.725 huwelijken en 23.583 scheidingen: dat waren voor 2016 de officiële cijfers in ons land. Ongeveer de helft van de huwelijken die vandaag worden gesloten, zal dus op een gegeven moment stranden. Tel daarbij nog de relatiebreuken van samenwonenden, die in de statistieken moeilijker terug te vinden zijn. ‘De onzichtbare scheidingsgolf’, noemt Dimitri Mortelmans, hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen, dat. Het zijn cijfers en sociologische gegevens waar doorgaans veel individueel leed en pijn achter schuilgaan. Vaak zijn het zelfs trauma’s die littekens achterlaten, stelt seksuologe Rika Ponnet.

Met haar nieuwe boek Gelukkig gescheiden wil auteur, columnist en journalist Kaat Schaubroeck naar eigen zeggen op die donkere momenten het licht aanknippen. Behalve op het juridische en het praktische, gaat ze in haar boek ook in op het emotioneel-psychologische van een scheiding of relatiebreuk. Door de pijn te verzachten en te verwerken kunnen ook grotere conflicten vermeden worden, schrijft ze. ‘Zodat je op een goede manier uit elkaar gaat: zonder feestslingers, maar met een compromis dat werkt voor alle betrokkenen.’ Psychologies selecteerde uit het boek zeven inzichten die scheiden net dat beetje minder doen lijden.

1. Bij een relatiebreuk heeft elke partij zijn eigen verhaal. Het onderzoeksrapport Scheiding in Vlaanderen, een samenwerking van de Vlaamse universiteiten en de overheid, meldt dat bij vier op de vijf gescheiden stellen man en vrouw achteraf een andere reden opgeven voor de scheiding. Bij het uit elkaar gaan is het belangrijk om samen eerlijk te zijn over je redenen. Is er bijvoorbeeld een ander, vertel dat dan ook. Op die manier ga je respectvoller met elkaar om, wat op langere termijn voor minder pijn en wrok zorgt. En belangrijk: durf ook je eigen aandeel van de breuk inzien, ook al vind je dat misschien beduidend kleiner dan dat van je partner, en neem er verantwoordelijkheid voor op.

2. Duw je gevoelens niet weg, maar erken en voel ze. Beleef je woede, teleurstelling, verdriet, spijt … hoe pijnlijk het allemaal ook is. Je verliest nu heel veel: je ankerpunt, je veilige nest, de persoon met wie je een leven aan herinneringen had, de toekomst die je in gedachten had, enzovoort. Rouw om dat verlies. Als jij de verlaten partij bent, komen daar ook nog eens afwijzing en machteloosheid bij, die enorm pijnlijk kunnen zijn, vooral als je daar in je verleden vaker mee te maken gehad hebt. Het werkt nu eenmaal zo dat nieuw verdriet vaak oud verdriet oproept. Laat je hierbij niet van de wijs brengen door eventuele anderen die vinden dat je te lang blijft hangen in dingen. Het is essentieel om in je eigen tijd te rouwen, zonder druk van anderen of van jezelf.

3. Zorg goed voor jezelf. Het is een dooddoener, maar toch blijft het ontzettend belangrijk om nu goed voor jezelf te zorgen. Denk bijvoorbeeld: oké, dit is een vreselijke periode, maar hoe kan ik die voor mezelf zo comfortabel mogelijk maken? Dat kan van alles zijn: een lange strandwandeling, een dagje sauna, in de tuin werken, een mooie film kijken, iets lekkers eten … Mensen met liefdesverdriet hebben ook vaak de neiging om in een hoekje te kruipen, maar dat is precies wat je beter niet doet. Ga naar buiten en spreek af met mensen. Sociale contacten zorgen voor afleiding, nieuwe energie – al is het maar voor even – en een gevoel van verbinding dat je nu broodnodig hebt.

Weersta de verleiding om in een hoekje te kruipen. Sociale contacten zorgen voor afleiding, nieuwe energie én een gevoel van verbinding dat je nu broodnodig hebt.

4. Een scheiding hoeft niet gezellig te zijn. Alle berichten over Gwyneth Paltrows ‘bewust ontkoppelen’ ten spijt zijn bij de meeste mensen ruzies een onlosmakelijk onderdeel van een scheiding. We moeten van zulke ruzies geen nieuw taboe maken, ze mogen er zijn. Door te denken dat een scheiding prettig en sereen kan verlopen, leg je jezelf alleen maar nodeloze druk op. Ook essentieel: wees niet te streng voor jezelf als je met ‘taboegevoelens’ kampt, als je bijvoorbeeld je ex iets niet gunt of wraakfantasieën hebt. Het is allemaal heel normaal en emotioneel mag je alles voelen wat er te voelen valt. Gedrag is natuurlijk wat anders, daar ben je zelf verantwoordelijk voor. Het spreekt voor zich dat als een straatvechter tekeergaan, vooral in het bijzijn van de kinderen, of een kras trekken in de auto van je ex, geen goede of gracieuze ideeën zijn.

5. Besef dat je ex waarschijnlijk geen monster is. Bij een relatiebreuk vel je vaak een oordeel over je ex: hij is een lafaard omdat hij van zijn verdriet wegloopt en elk gesprek ontloopt of je noemt hem een agressieveling omdat hij zo tekeergaat na de scheiding. Probeer hierbij te onthouden dat er onder een bepaald gedrag heel andere gevoelens kunnen zitten dan op het eerste gezicht lijkt. Onder de woede van je ex kan bijvoorbeeld veel angst of kwetsbaarheid zitten. En iemand die zich terugtrekt, is misschien bang voor al te heftige emoties. Door te willen kijken naar hoe mensen emotioneel functioneren, zie je dat de ander niet door en door slecht is, of dingen niet doet om jou te pesten, maar op zijn of haar manier reageert.

6. Je hoeft niets los te laten.Mensen met liefdesverdriet krijgen vaak het advies: laat het gaan, start met een schone lei, ander en beter. Alleen werkt dat voor velen niet. Je kan niet zomaar op commando iemand of alle gedeelde jaren uit je hoofd zetten. Dat zou ook zonde zijn, want vaak hebben je ex en je relatie jou mee gevormd tot wie je bent en hebben ze veel keuzes in je leven bepaald. Waar het om gaat, is om een juiste afstand tot elkaar te zoeken, en dat is een proces van vallen en opstaan. Naarmate de tijd vordert, lukt dat vaak steeds beter. Het verdriet is dan misschien niet weg, maar je kan wel zien dat de relatie meer was dan de ellende van de breuk. Of je bent weer in staat om te lachen om een bepaalde herinnering met je ex. Het kan een troostende gedachte zijn dat wat er was, niet helemaal verdwenen is.

7. Ga op zoek naar wie je bent. Als partners hadden jullie vele gezamenlijke projecten: de relatie zelf, kinderen, het huis, vakanties, hobby’s, enzovoort. Onderzoek wijst zelfs uit dat mensen in een relatie zich geleidelijk met elkaar ‘mengen’. Partners gaan delen van elkaars gedrag, persoonlijkheid en ook gezichtsmimiek overnemen. Als je partner wegvalt, voelt het dan ook alsof een stuk van jezelf ontbreekt. Je moet opnieuw uitzoeken wie je bent, hoe je je tijd graag doorbrengt, waar je wilt wonen, met wie je wilt omgaan … Al is het natuurlijk een schrale troost in momenten van ontreddering en wanhoop, veel mensen zeggen achteraf dat ze door zo’n scheiding zichzelf beter hebben leren kennen en dat ze als mens gegroeid zijn.

Meer lezen?

Gelukkig gescheiden. Emotionele en juridische wegwijzer. Kaat Schaubroeck  (Manteau, 2018)