Ze is weer voorbij, die vakantie. Terug naar de ratrace van alledag. Maar geen nood, ook in ons hoofd kunnen we nazomeren. ‘Hoe bewuster je vakantietijd, hoe meer je eruit haalt om dat gevoel te rekken’, belooft psychotherapeute Lut Celie. Lut Celiewerkt als integratief psychotherapeute en verliestherapeute in de Gentse vzw De Bleekweide. Met deze vier tips hou je ook het najaar in balans.

Tekst Eline Delrue 

Hoezo, we kunnen ons zomergevoel rekken? Toeval of niet, maar ik ben net terug van een zonovergoten kampeervakantie wanneer ik Lut Celie spreek. Buiten is het miezerig en vijftig tinten grijs. Wat een domper. Die tips kunnen maar beter aanslaan, denk ik, en snel. En kijk, anderhalf uur later wandel ik fluitend naar buiten, vol ideeën voor een gezelliger najaar. Maar eerst dit, want vakantie en vakantie is twee.

Stel: je hebt die vrije dagen enkel gebruikt om in razend tempo de Mont Ventoux te beklimmen, of om x-aantal baantjes te zwemmen in zoveel tijd. ‘Dan heb je dat strikte geconditioneerd-zijn gewoon voortgezet’, vertelt Celie. ‘Chronotijd noemen we dat: de tijd die gemeten wordt, maar waarin je niet tot nieuwe inzichten komt. Je denkt dat je superontspannen bent maar eigenlijk blijf je in die ratrace steken. Zo’n vakantie levert maar weinig op, wil je er in het najaar iets van meepikken.’

Helemaal anders wordt het als je tijdens de vakantie eens bewust hebt stilgestaan bij jezelf. Ook wel de kaïrotische tijd genoemd, naar de Griekse god Kairos, de kleinzoon van Chronos. (*)
Lut Celie: ‘Dat maakt van die vrije tijd een alerte beleving, een bevlogen tijd. Hoe rijker die tijd, hoe meer je er nadien uithaalt om dat gevoel te rekken.’

1. Geef eigen tijd voorrang

Lut Celie: ‘Heb je tijdens je vakantie eens dieper in jezelf gekeken dan is de kans groot dat je ontdekt hebt wat voor jou energiebronnen zijn, en wat energierovers. Zeker in tijden van burn-outs is het van belang om daar bewust mee bezig te zijn: wat voedt mij? Wat doet mij leeglopen? Dat is vaak gelinkt aan situaties, maar ook aan personen. Denk aan die ene vriendin met wie je een uur aan de telefoon hangt, om je nadien helemaal leeggezogen te voelen.’

‘Het komt erop aan om die energielekken zoveel mogelijk te dichten en je bronnen aan te boren. Zo’n energiebron op vakantie kan van alles zijn. Sport, maar dan niet in die afgemeten chronotijd. Een massage, een goed boek. Je merkt dat het dingen zijn die je weer opladen, die je in een nieuwe flow brengen. Het maakt je opnieuw enthousiast.’

‘De truc is om zo’n energiebron mee te nemen naar het najaar en dat consequent vol te houden. Ging je op reis helemaal op in een boek? Grijp dan thuis ook naar dat ene boek dat al zo lang ligt te wachten. Denk: de kinderen liggen in bed, ik ben uitgeteld, maar ik ga toch nog wat lezen. Maakt niet uit of het twee, tien of vijftig pagina’s zijn. Je krijgt weer een prikkel, ruilt de routine weer even voor de bevlogenheid. Eigen tijd nemen: bij veel energiebronnen komt het daarop neer. Elke week opnieuw heb je tijd nodig om te bekomen, te freewheelen.’

‘Een vrouw sprak me daar na een lezing op aan. “Mogen we ook in seconden tellen?”, vroeg ze lachend. Maar je moet als mama, als partner onbeschroomd kunnen zeggen: die avond is van mij. Al te vaak blijft onze eigen tijd beperkt tot die paar weekjes vakantie. Dat kan toch niet? Kom dus ook op voor die eigen tijd.’

‘Denk niet: ik zal maar zwijgen voor de lieve rust en vrede. Nee, communiceer erover met je omgeving. Jezelf goed voelen in je vel, zoals op vakantie, is een basisrecht, het is niet egoïstisch. Want anders ben jij de peer en ga je dood vanbinnen. En niemand wil een afkooksel worden van zichzelf, toch?’

2. Haast je langzaam

Lut Celie: ‘Denk eens hoe je op reis rondliep: rustig, relaxed. Wel, trek dat door naar het najaar, naar de tijd waarin werk en privé weer zoveel van je vragen. Een tip: doe zoals in die vakantie, haast je nooit. Wetenschappers hebben onderzocht hoeveel tijd je wint door jezelf een hele dag af te jagen. Twee à drie minuten, meer niet. Ga ’s ochtends dus rustig de deur uit. Spurt niet naar de wagen.’

‘Het is ongelooflijk hoe kinderen tegenwoordig in de crèche of op school aankomen, achter mama of papa aan hollend. En dan willen wij dat ze niet hyperkinetisch worden. Hou ook je energie in de gaten. Wees je bewust van wat haalbaar is en streef niet langer naar meer. Want tussen de lat van de perfectie en de lat van het haalbare ligt alleen maar teleurstelling. Ben je in de eerste week na je vakantie al doodmoe, durf daar dan ook bij stil te staan. “Zijn de combinaties die ik maak wel nog doenbaar? Zit ik niet in een leven dat te veel vergt?” Praat daarover, besteed taken uit.’

‘En vergelijk vooral niet met wat anderen aankunnen en bolwerken. Het draait om jou. Het is een val waar we gemakkelijk intrappen: te veel willen doen in te weinig tijd. In het weekend hebben we soms acht taken op onze lijst. Krijgen we er “maar” zes gedaan, dan lopen we ambetant omdat we twee dingen niet konden afvinken. En, hop, we beginnen die druk alweer te voelen. Een mooi alternatief is dit: maak van die “moeten-lijst” een “aanschuif-lijst”. De ongedane zaken schuif je gewoon door en de volgende dag begin je daarmee. Zo kom je toch een beetje van dat “moeten” af. Nog een tip: zoek in het najaar ook mensen op die je deugd doen. Mensen aan wie je je voedt. We leven in een maatschappij die alleen maar vult, vanuit reclame, de gezondheidsindustrie. Laat jezelf ook voeden.’

3. Creëer prikkeling

Lut Celie: ‘In die bevlogen vakantietijd, waarin je nieuwe inzichten en prikkels opdoet, kan je veel beter de vinger leggen op wat je doorgaans, tijdens het werkjaar, mist. Die kennis is belangrijk, want het legt bloot wat je diepere behoeften zijn. Het draait dan om die ene grote vraag: wie ben ik wezenlijk? Een voorbeeld van zo’n diepere behoefte is intimiteit. Eindelijk heb je op reis nog eens goed gebabbeld met je partner. ’s Avonds, met een kaarsje op tafel. In een sfeer van romantiek, waarvan je dacht: waw. Nog los van de lust, de pure intimiteit. Je voelde weer die prikkeling, zoals helemaal in het prille begin. Wel, pak dat gevoel mee naar het najaar. Want het is duidelijk een diepere behoefte, niet zomaar een verlangen. Het is iets wat je op een zomerse avond tranen in de ogen zou geven van geluk, maar zodra je weer in die rush komt dreig je het te vergeten. Probeer die prikkeling thuis opnieuw te creëren, al is het maar met een kaarsje op tafel. Je partner zal dat misschien te gemaakt of gekunsteld vinden, maar maak er een gewoonte van, een sfeer. Je kan ook afspreken om drie avonden per week alle computers en smartphones uit te zetten. Misschien komen jullie weer tot zo’n diep gesprek, misschien ook niet, maar je hebt tenminste de tijd samen beleefd. Je zat niet gewoon naast elkaar in bed, elk met zijn schermpje. Je was weer mét elkaar. Want het is toch om te huilen als je ziet hoeveel koppels elkaar volledig kwijtraken. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat je alleen maar tijdens de vakantie in die prikkelmodus komt? Nee, we moeten veel meer op gevoel durven leven.’

4.  Maak gezond ruzie

Lut Celie: ‘Geen grotere gevoelsversmelting dan bij een dolverliefd koppel dat op vakantie is. Alles is top, je leeft in een roes. Moeilijker wordt het als die verliefdheid wegebt – wat volstrekt normaal is – en plaats maakt voor een liefdesrelatie. Want een liefdesrelatie is gebouwd op verschil. Die verschillen kunnen al in kleine dingen zitten. Zoals: jullie reden deze zomer naar het zuiden, maar hij wilde de muziek luid, jij niet. Jij had de zonneklep graag naar beneden, hij niet. Die kleine en grotere ergernissen kwam je ongetwijfeld ook op vakantie tegen. Het is niet omdat je op reis bent dat alles plots op één lijn zit. Kwam er afgelopen zomer ruzie van? Dan kan dat net goed zijn. Want op reis nemen we vaker rustig de tijd om onze meningsverschillen op tafel te leggen en uit te praten. Gezonde ruzies, dus. Wat in de drukdoenerij van alledag de spanningen doet oplaaien krijgt op vakantie meer aandacht. In die zin zijn vakantieruzies eigenlijk groeimomenten. Het zijn momenten waarop je elkaar beter leert kennen, waarop je echt naar elkaar luistert. “Als jij dat zegt voel ik mij een slechte mama of vrouw.” Of: “Als jij zoiets zegt voel ik me vernederd.” Als je die gevoelens kan delen dan zijn dat prachtige stukjes om mee te nemen naar huis. Zo zal je ook thuis, in de hectiek van het werkjaar, ruzies op een gezondere manier aanpakken. En hoeft het nog gezegd? Blijf alsjeblieft ook alert voor de dingen waar jullie samen van genieten. Goed gaan eten op reis en het deed deugd? Zet dat dan onmiddellijk in jullie agenda, tussen de drukte in. Die extra vakantieaandacht voor elkaar moet je rekken. Net als die extra aandacht voor jezelf, zonder schuldgevoel. Kwestie van niet meteen na thuiskomst naar je volgende vakantie te moeten verlangen.’

* zoals beschreven in het boek Kaïros, een nieuwe bevlogenheid van Joke J. Hermsen (Singel Uitgeverijen,2014)