Risico’s en remedies voor burn-outs

De elementen die tot een burn-out kunnen leiden verschillen voor elk beroep, voor elke functie en voor elk type persoonlijkheid. Een (klein) overzicht van de risicogevoelige profielen, de mogelijke risico’s en de eventuele remedies.

Tekst Flavia Mazelin Salvi i.s.m. Catherine Vasey, psychologe gespecialiseerd in burn-out

Je hebt contact met veel mensen

De risico’s: het grootste gevaar ligt in een emotionele overload als gevolg van je empathie en medeleven, of omdat je agressieve reacties van mensen moet opvangen. Het stressniveau loopt nog op als je onvoldoende middelen krijgt en als je je beroep als een missie ziet. Hoe groter de kloof tussen je ideaal en de realiteit, hoe groter het risico op een burn-out.

Hoe aanpakken?
Zoek een uitlaatklep: doe overdag of na het werk iets waardoor je zowel fysiek als mentaal even stoom kan afblazen (wandelen, lopen, zwemmen, zingen …)
Ga niet ‘herkauwen’: probeer moeilijke momenten van de afgelopen dag niet telkens weer in je hoofd te laten afspelen. Leef in het hier en nu: blijf aanwezig in je hoofd en in je lichaam, onder meer door aandacht te hebben voor de mensen rond je. Verklein de kloof tussen realiteit en ideaal door de middelen die je ter beschikking hebt, de haalbaarheid van het doel en de mogelijkheden tot verbetering in vraag te stellen. Zoek contact met andere mensen die zich in een gelijkaardige situatie bevinden en probeer je problemen onder woorden te brengen om je gevoel van schuld en onmacht te verminderen.

Je hebt een uitvoerende functie

De risico’s: het stressniveau hangt af van de manier waarop je naar je job kijkt.
Mogelijkheid 1: een uitvoerende functie ligt je wel. Wat jou eventueel stress kan bezorgen is het management. Komen je oversten goed met elkaar overeen? Neemt je directe chef zijn verantwoordelijkheid op? Heeft hij duidelijke doelstellingen gedefinieerd? Is hij in staat om die te vertalen naar precieze opdrachten en heb je daarvoor de juiste middelen ter beschikking? Is het antwoord negatief, dan bestaat het gevaar dat je een aantal dingen op jou neemt om het onmogelijke mogelijk te maken.
Mogelijkheid 2: een uitvoerende functie ligt je niet, bezorgt je een gevoel van schaamte, van woede, van vernedering. En dus haalt je job je eigenwaarde en je motivatie naar beneden, vooral als je weinig speelruimte hebt. Je zal nog meer stress ondervinden als je bovendien veel druk ervaart of als het management niet naar behoren functioneert.

Hoe aanpakken?
Achterhaal waarom je je slecht voelt: heeft dat te maken met het feit dat je functie je niet ligt of met de slechte omstandigheden waarin je je job moet uitvoeren?
Communiceer: bespreek met je bazen je doelstellingen, de middelen die je krijgt en de deadlines. Maak je behoeften kenbaar, net als je twijfels over de haalbaarheid van je opdracht tegen de vooropgestelde deadlines. Informeer je chef en je medewerkers over eventuele vertragingen of moeilijkheden die een tussenkomst van je oversten vragen.
Neem je verantwoordelijkheid op zonder je schuldig te voelen als je je doelstelling niet haalt omdat je niet de juiste middelen ter beschikking hebt.
Compenseer en stel jezelf een paar vragen: voel je je niet goed in een bepaalde functie en ben je niet in de mogelijkheid om daar verandering in te brengen, zorg dan voor compensatie in je privéleven. Engageer je voor dingen die je als zinvol ervaart en waarvoor je competenties moet aanspreken die onbenut blijven in je job. Neem ook de tijd om je, samen met een coach, een paar vragen te stellen over je loopbaan.

Je bent een manager

De risico’s: je functie veronderstelt eigenschappen als soepelheid, autoriteit, empathie en zelfstandigheid. Er zijn heel wat mogelijke stressfactoren, zowel op materieel als op emotioneel vlak, en weinig managers gaan stressloos door het leven. De druk zal nog hoger liggen als je moeilijke beslissingen moet nemen (mensen ontslaan, snoeien in budgetten, conflicterende prioriteiten doen rijmen …) Wat ook stress oplevert: een managersfunctie hebben zonder dat je veel speelruimte hebt om beslissingen te nemen. Je vormt dan een soort buffer tussen je medewerkers en je eigen oversten, en je moet tegengestelde belangen zien te verzoenen zonder de waarden en doestellingen van het bedrijf uit het oog te verliezen.

Hoe aanpakken?
Blaas stoom af door je elk dag fysiek uit te leven en hou er een gezonde levensstijl op na (met zo weinig mogelijk pepmiddelen, alcohol of medicijnen).
Verander wat je kan veranderen. Ga na op welk domein je wat bewegingsruimte hebt om zo het gevoel van machteloosheid te compenseren op die vlakken waar je weinig of geen controle over hebt. Luister naar kritiek, voorstellen en klachten. Bekijk alles daarna heel objectief en verander wat je kan in een persoonlijke en gemeenschappelijke motivator.
Aanvaard het feit dat je misschien niet geliefd bent maar eis wel respect. Leg regels op en stel grenzen en aanvaard de consequenties daarvan. Beter een acute vorm van stress dan een chronische.
Zoek contact: het is eenzaam aan de top, en die eenzaamheid vormt een bron van angst en stress. Praat zo veel mogelijk over je problemen met andere managers.
Scherm je af: zorg ervoor dat je medewerkers je niet voortdurend kunnen storen en vermijd mensen die veel tijd en energie vragen maar weinig teruggeven.

Je werkt als zelfstandige

De risico’s: werken als zelfstandige vraagt discipline, ondernemingszin en zelfstandigheid. Wanneer je je eigen baas bent is het verleidelijk om je privé- en je beroepsleven door elkaar te laten lopen, en het is vaak moeilijk om grenzen te stellen (afbakenen van je werktijd, privé- en beroepsleven gescheiden houden). Het gebrek aan collega’s kan ook doorwegen wanneer je strategische beslissingen moet nemen. Maar wat een zelfstandige het meeste stress bezorgt is – naast de fysieke vermoeidheid – de financiële onzekerheid.

Hoe aanpakken?
Stel jezelf de vraag of je wel gemaakt bent om zelfstandige te zijn. Heb je daar bewust voor gekozen of wou je gewoon van je lage loon af?
Baken je werktijden af zodat je privé- en beroepsleven niet te veel in elkaar overlopen. Dat is vooral belangrijk als je thuis werkt.
Maak twee e-mailadressen aan: één voor professionele en een ander voor persoonlijke mails. Gebruik twee gsm’s.
Zoek contact met andere zelfstandigen met wie je je problemen kan bespreken en tips uitwisselen. Doe een beroep op een specialist voor specifieke taken zoals boekhouding of marketing.
Feliciteer jezelf: de erkenning voor wat je doet zal alleen van jezelf komen. Neem de tijd om te genieten van je successen en deel ze met de mensen rond je.
Draag goed zorg voor jezelf, je uiterlijk en je gezondheid (eet regelmatig, beweeg voldoende) maar besteed ook aandacht aan je sociaal leven. Zelfstandigen hebben de neiging om zich terug te plooien op hun partner en hun kinderen.

---