Hoe overleef je overspel ?

Als uitkomt dat je partner je bedrogen heeft, davert je relatie op haar grondvesten. Maar dat betekent niet per definitie dat je maar beter uit elkaar gaat. Een affaire kan er zelfs toe leiden dat jullie bepaalde dingen anders en zelfs beter gaan aanpakken.

Tekst Isabelle Taubes  – Illustratie Karolien Vanderstappen

Toen mijn man bekende dat hij een affaire had met een collega werd ik overspoeld door woede en pijn. Ik voelde me compleet vernederd’, vertelt Margriet. ‘Ik vond echt dat we maar beter een punt konden zetten achter onze relatie. Maar na een tijdje besefte ik dat alles opbiechten, zijn manier was om mij erbij te betrekken. Het was een extreem emotionele periode – we hebben weken aan een stuk gepraat en geweend.’

‘Hij voelde zich heel schuldig omdat ik zo overstuur was, en ik lag compleet in scherven. Eigenlijk zijn we nog altijd niet zeker of we moeten samenblijven of niet. Het heeft me enorm jaloers gemaakt, en mijn achterdocht heeft een tijdlang onze relatie nog meer vergiftigd. Maar we hebben ook gemerkt dat we elkaar nog heel graag zien.’

Brokken lijmen

Op het moment dat je het overspel van je partner ontdekt lijkt je relatie ten dode opgeschreven. Toch hoef je na ontrouw niet per se uit elkaar te gaan. ‘Sommige koppels die jaren samen waren, gaan uit elkaar omdat een van de twee een kort, betekenisloos avontuurtje heeft gehad, terwijl andere een lange buitenechtelijke affaire overleven’, zegt psychotherapeute Salomon Nasielski.

Wanneer een van beide partners overspel pleegt wijst dat meestal op onderliggende problemen in de relatie, waar de partners zich misschien niet eens bewust van zijn. Door die problemen aan te pakken krijgt een koppel de kans om elkaars behoeften en verwachtingen beter te begrijpen. Willen ze hun relatie terug op het juiste spoor krijgen dan moeten beide partijen op een volwassen manier de brokstukken lijmen. ‘Ontrouw is een zaak van twee partners, niet van een van hen’, vindt relatietherapeute Christina Fraser.

‘De conclusie van de vrouw mag dan zijn “de smeerlap heeft me bedrogen”, meestal zitten de dingen complexer in elkaar. Je moet de hele relatie bekijken. Als de partners volwassen genoeg zijn om te zeggen “het is ons allebei overkomen” dan maken ze een kans om eruit te raken.’

Wake-upcall

‘Ontrouw kan ervoor zorgen dat een van de partners het op een lopen zet, maar het kan ook een aanleiding vormen om sommige dingen te veranderen’, zegt Fraser. ‘Vaak veroorzaakt een misstap zo veel bitterheid en woede dat de boodschap dat er iets moet veranderen ondergesneeuwd raakt. Het is heel moeilijk om de positieve elementen in de relatie niet te laten aantasten door die bitterheid – dat vraagt veel werk. Vertrouwen dat eenmaal geschonden is valt heel moeilijk te herstellen.’

‘Toch moet je niet alle hoop laten varen: sommige mensen zien ontrouw zelfs als een wake-upcall. Misschien wil de overspelige partner gewoon zeggen “ik wou dat je zo veel om me gaf als mijn minnaar”. Hoe dan ook, als er een derde partij op het toneel verschijnt verandert alles. Ook al is die persoon niet fysiek aanwezig, hij of zij heeft wel gevoelens voor een van de partners, wat de hele dynamiek van het koppel wijzigt.’

‘Wat me het meest verbaasde toen bleek dat mijn vrouw me bedrogen had was dat ik haar helemaal anders zag’, vertelt Ian. ‘Tot dan toe leek het me vanzelfsprekend dat ze er altijd zou zijn, en ik had het gevoel dat ik alles wist wat er te weten valt over haar. Nadien beeldde ik me de hele tijd in hoe die andere man haar zag. Ik vroeg me af of hij van dezelfde kleine dingen hield als ik, of dat hij een kant van haar had gezien die ze aan mij nooit had getoond. Ik voelde me ongelooflijk diep gekwetst maar het schudde me wel wakker. Haar ontrouw zorgde ervoor dat ik meer aandacht besteedde aan haar, want ik hou van haar en ik wil dat ze bij me blijft.’

Kiss and make up

Sommige mensen beginnen zelfs een verhouding om – bewust of onbewust – hun relatie te veranderen. ‘Ik vraag de bedrogen partij altijd hoe ze ontdekte dat hun partner overspel pleegde’, zegt Fraser. ‘Veel mensen laten dingen rondslingeren in de hoop dat de ander ze oppikt – niet mis te verstane sms’en op een gsm die op de keukentafel ligt, e-mails op een computer die nog aanstaat. Ze willen betrapt worden voor het helemaal uit de hand loopt.’ In dat soort situaties wil degene die vreemdgaat duidelijk een einde maken aan de ontrouw, maar de partner die toevallig op het bedrog botst voelt dat wellicht niet zo aan.

‘Op een ochtend belde ik mijn man om hem te zeggen dat mijn trein vertraging had’, herinnert Suzanne zich. ‘Op de achtergrond hoorde ik een vrouw zeggen: “waarom vertel je haar niet dat je bij een ander bent?”. Ik ben er nog altijd niet goed van. Als je zoiets meemaakt, hoe kan je je man dan ooit nog geloven als hij zegt dat hij van je houdt?’ ‘Het is altijd choquerender als overspel uitkomt door de nonchalance van je partner’, legt psychotherapeut Jacques-Antoine Malarewicz uit.

‘Je moet onder ogen zien dat de ander je heel gemakkelijk kon bedriegen, en dat hij wellicht zou zijn doorgegaan met het overspel mocht hij zorgvuldiger te werk zijn gegaan. Partners die zelf bekennen dat ze een verhouding hebben geven tenminste aan dat ze niet langer met de situatie kunnen leven en dat ze erover willen praten.’

‘Toen mijn vriend bekende dat hij een minnares had wou ik in eerste instantie wraak nemen’, vertelt Lucy. ‘Ik belandde zelf in bed met iemand anders. Maar eigenlijk deed ik dat alleen maar om hem te straffen, besefte ik achteraf. Ik heb toen alles opgebiecht. Na een heftige ruzie, die meer dan drie uur duurde, hebben we passionele seks gehad – voor het eerst sinds lang.’

Gedeelde schuld

Elk jaar stijgt het aantal huwelijken dat eindigt in een scheiding, en nieuw samengestelde gezinnen worden steeds meer de norm. Toch zijn er heel wat mensen die zich, nadat ze bij hun partner weggingen omwille van overspel, afvragen of dat wel een goed idee was, stelt Malarewicz. Het is niet omdat een van de partners bezweken is voor de verleiding dat de relatie over is.

‘Wat zocht de overspelige partner in de buitenechtelijke relatie? Ik stimuleer koppels om een antwoord te vinden op die vraag’, zegt sekstherapeute Sarah Fletcher. ‘Ging het om affectie, het gevoel begeerd te worden, de opwinding? Of misschien kon de overspelige partner goed praten met de ander, werd er geluisterd naar hem. Wat het antwoord ook is, het is precies dat element dat ontbreekt in de eerste relatie.’

‘Stel dat de man een affaire heeft met een minnares die hem accepteert zoals hij is, dan kunnen we proberen te achterhalen waarom zijn partner hem niet volledig aanvaardt. ‘Het is heel verleidelijk om ervan uit te gaan dat degene die overspel pleegt de slechterik is, en de ander het slachtoffer, maar je moet eigenlijk naar de hele dynamiek kijken’, vindt Fletcher. Of je het nu leuk vindt of niet, ontrouw is het gevolg van die dynamiek.