Wat een baby niet al met je relatie doet

Zeven minuten. Zoveel tijd hebben ouders van jonge kinderen dagelijks om bij te praten, beweert een Amerikaans onderzoek. Zou het toeval zijn dat niets een relatie zo verandert als het vader- en moederschap?

Tekst Barbara Seynaeve – Illustratie Karolien Vanderstappen

Een paar uur voor de echte weeën begonnen keek ik naar Karel, vredig slapend in de zetel tegenover mijn bed. Zo vreemd, bedacht ik me. Nu zijn we nog met twee, straks zijn we voor altijd met z’n drieën. Het was een overweldigend gevoel.’ Rosa (36) had niet veel tijd meer om er verder bij stil te staan, negen uur later werd Stella geboren.

‘Niets doet een relatie zo op haar grondvesten daveren als het vader- en moederschap’, stelt vrouwencoach en relatietherapeute Diana Koster. Het is een fysiek en emotioneel veeleisende periode waar elk koppel door moet, en het gaat ook weer voorbij. Toch wijzen de cijfers uit dat meer dan een derde van de scheidingen zijn wortels heeft in het eerste jaar na de geboorte. ‘Dat wijst erop dat de overgang naar het ouderschap voor sommige koppels een traumatische ervaring is’, zegt Koster. ‘Al hoeft dat niet zo te zijn. Het is evengoed een kans om je relatie te versterken en naar een hoger niveau te tillen.’

Alexander (41) is een paar maanden geleden voor de tweede keer vader geworden. ‘We hebben er lang over gedaan om aan kinderen te beginnen’, zegt hij. ‘Vooral mijn vrouw was bang om het fijne leven dat we hadden op de helling te zetten. Toch hebben we na relatietherapie bewust beslist om het te proberen. Ons eerste zoontje werd na 25 weken dood geboren, maar omdat we allebei rond de veertig waren konden we niet lang wachten met een nieuwe poging.’

‘Een jaar later was er George, een ongelofelijke huilbaby. Het heeft zes maanden geduurd voor we konden slapen, en af en toe heb ik me ontzettend schuldig gevoeld dat ik Els dit had aangedaan. Want ik had haar overtuigd, tegen haar twijfels in. Maar na de eerste paniek en conflicten over hoe we George het best konden helpen – hij bleek zware reflux te hebben – merkte ik toch dat we tot veel meer in staat waren dan ik ooit voor mogelijk had gehouden. Ik herinner me ook dat we tegen elkaar zeiden: “dit zal ons niet uit elkaar drijven”. George was misschien een huilbaby, maar hij was er wel. En wij deden het maar mooi samen. Ik heb het gevoel dat het onze relatie sterker heeft gemaakt, en dat onze kinderen ons leven verrijken.’

Who’s that man?

Het hielp dat Alexander en Els op voorhand hadden doorgesproken wat de impact van kinderen op hun leven zou kunnen zijn. Want de reden dat partners elkaar in die eerste maanden verliezen heeft vaak de maken met torenhoge en onrealistische verwachtingen die toekomstige ouders hebben.

‘De meeste mensen hebben maandenlang naar dat moment toegeleefd, en als het er eenmaal is blijkt het een niet in te schatten rollercoaster van hormonen, slapeloze nachten en spuug te zijn’, aldus Koster. ‘Niets is nog vanzelfsprekend. Wie staat ’s nachts op? Wie gaat boodschappen doen? Gaan jullie beiden opnieuw voltijds werken? Het is een van de enige momenten waarop de rollen in jullie relatie in die mate hertekend en geherdefinieerd kunnen worden.’

Charlotte (28) was – volgens haar partner Bendik (34) – een carrièretijger, en haar ambitie en daadkracht waren precies wat hij zo aantrekkelijk vond. ‘En ik vond het fantastisch dat hij creatief was, en niet te ambitieus’, vertelt Charlotte. ‘Het werkte perfect, tot Abram geboren werd. Hij was zo klein, en hij had zo veel zorg nodig. Ik wilde graag langer thuis blijven om voor Abram te zorgen, maar dat betekende dat Bendik meer moest gaan werken. Dat deed hij met tegenzin, en we begonnen elkaar allebei een gebrek aan ambitie te verwijten. De rollen waren ineens omgekeerd. Ik wilde graag huismoeder spelen, dus dwong ik hem in de rol van kostwinner.’

Charlotte was meteen moeder geworden, Bendik had het er moeilijker mee. ‘Er wordt vaak gezegd dat vrouwen zich heel snel een nieuwe rol kunnen aanmeten, en dat het bij mannen langer duurt’, zegt Koster. ‘Maar ik zie toch heel wat mannen en vrouwen in mijn praktijk die op hetzelfde moment heel hard worstelen met de nieuwe realiteit. En beiden hebben het gevoel dat ze alleen staan, dat de ander hen niet begrijpt. Dat klopt ook vaak. Want de weinige tijd die er is naast de baby heb je nodig voor jezelf, om zelf te wennen. Dikwijls is het te veel moeite om daar ook nog eens de zorgen van je partner bij te nemen.’

Talk talk talk

‘De cijfers spreken voor zich’, aldus Koster. ‘Volgens Amerikaans onderzoek praten ouders van jonge kinderen tijdens werkdagen gemiddeld vijf tot zeven minuten met elkaar. Al de rest van hun conversaties gaan over organisatie en de verzorging van de kinderen.’

Karel (33) had het gevoel dat hij van de ene dag op de andere zijn beste vriendin verloren was. ‘Plots werd alles competitie. Ik heb maar twee uur geslapen vannacht, dus ga jij boodschappen doen. Ik heb haar al twee keer verschoond vandaag, doe jij het nu? Zelfs al waren het triviale discussies, er ging iets verloren in die eerste maanden na Stella’s geboorte.’

Door een stapje verder te gaan dan die dagelijkse steekpartijen en tegen elkaar uit te spreken dat de dagelijkse gang van zaken anders is dan je je had voorgesteld kunnen jullie als koppel de band weer aanhalen, stelt Koster. ‘Dat durven benoemen op een niet-aanvallende manier kan het begin zijn van verandering. En eenvoudige zinnetjes als “ik begrijp dat je je zo voelt” of “ik begrijp hoe lastig het voor jou moet zijn” kunnen wonderen doen. Maar praten over de pijnpunten is niet het belangrijkste.

Cruciaal is dat jullie beiden investeren in fijne momenten. Koster vergelijkt de balans van een relatie met een bankrekening. ‘Als jullie er beiden regelmatig op storten dan is er voldoende saldo voor magere tijden’, stelt ze. ‘Als jullie de laatste tijd alleen maar opnemen en niet investeren dan gaat jullie relatierekening waarschijnlijk in het rood. Je voelt je sneller aangevallen en gaat vervolgens zelf weer in de aanval. Juist op momenten dat het moeilijk gaat is het ontzettend belangrijk om te storten, door de ander een plezier te doen of door te kijken naar wat wel goed gaat.’

Pas toen Charlotte zag hoe goed Bendik met Abram omging en hoe belangrijk zijn aanwezigheid was voor de rust in het gezin kon ze de verwijten aan zijn adres loslaten. ‘Hij nam een deel van het huishouden over, liet me rusten als hij zag dat het me te veel werd en fluisterde me toe wat een mooie moeder ik was’, zegt Charlotte. ‘Het deed wonderen. Dat hij er was bleek veel waardevoller te zijn dan een hoog inkomen. Dus doen we het sindsdien met minder.’

Controlefreaks

‘We houden van controle’, zegt Diana Koster. ‘En dat is in grote mate ook mogelijk. Je kiest je studies, je job, je stad, je huis, je partner, de conceptiedatum en eventueel zelfs de geboortedatum van je kind. Maar eenmaal de baby er is heb je niks meer te kiezen. Er vliegt een ongeleid projectiel je leven binnen, dat constant op zijn wenken bediend wil worden. Omdat partners voelen dat ze de controle kwijt zijn proberen ze die elk op hun manier terug te winnen. Door de zorg volledig op te eisen, bijvoorbeeld. Of door te doen alsof er niets veranderd is door de komst van de baby.’

Botsen koppels daar tijdens de eerste maanden niet op, dan zeker wanneer de kinderen iets ouder worden. ‘Vaak grijpen mensen onbewust terug naar strategieën die ze van thuis uit meekregen, en dus worden vroeg of laat de verschillen scherp gesteld. Mag hij bij jullie in bed slapen of moet hij in zijn eigen kamertje blijven? Krijgt ze cola of zweren jullie bij natuurvoeding? Kiezen jullie voor klassiek onderwijs of montessori? ‘Wie geeft toe aan de ander? Wie laat de controle los? Het is een zoektocht die nooit ophoudt, omdat met elke levensfase van jullie kind andere vragen zullen opduiken.

Zoals Alexander zegt: ‘ik vraag me af of we even goed zullen functioneren als koppel wanneer de kinderen ouder worden. Misschien kunnen wij wel heel goed zorgen voor baby’s, en lopen we volledig vast op onze puberzonen?’

Zo doe je het

• Verbinden na kinderen
  Breng begrip op voor elkaar. Niet enkel voor elkaars gevoelens en emoties maar ook voor de manier waarop jullie praktische zaken aanpakken. Hij moet jullie dochter niet op exact dezelfde manier in bad doen als jij, en misschien werkt zijn strijkmethode ook wel.
• Spreek eventueel een vast tijdstip af waarop jullie het over bepaalde irritaties kunnen hebben, in plaats van elkaar de hele dag in de haren te vliegen. Doe dat op een niet-aanvallende manier, en luister goed naar de ander. Vraag verduidelijking als je elkaar niet begrijpt.
• Probeer om niet in herhaling te vallen. Veel vrouwen gebruiken andere woorden of voorbeelden om telkens dezelfde boodschap over te brengen. Als reactie daarop sluiten veel mannen zich juist af. Hoe meer zij erover wil praten, hoe meer hij zich terugtrekt.
• Maak eventueel een planning voor dagelijkse taken, zoals boodschappen of opruimen.
• Geef elkaar wat ademruimte, door bijvoorbeeld in het weekend elk een dag vroeg op te staan zodat de ander kan uitslapen.
• Geef elkaar moed, door een lief briefje of berichtje toon je dat jullie samen doorgaan. Hou eventueel een ‘leukedingenboekje’ bij waarin je de fijne momenten met elkaar kan delen, zelfs als je in de praktijk weinig tijd hebt voor elkaar.
• Geef elkaar aandacht, door bijvoorbeeld samen te eten wanneer de baby slaapt en jullie dag te bespreken. Probeer een evenwicht te zoeken tussen babyonderwerpen en andere interesses.
• Geef elkaar avonden en weekendjes, zoek opvang voor de kinderen en maak een afspraak in de stad voor een terrasje, reserveer een hotel in je eigen streek of organiseer een weekend voor jullie twee.

Meer lezen: Perfecte moeders bestaan niet, Diana Koster (Lannoo, 2013)