‘De mens is een supersamenwerker’

Maar horen die gedragsregels niet bij een heel ontwikkeld mens?

DVD: ‘Nee, het zit juist diep in ons ingebakken. Omdat we weten dat dat ons voortbestaan het best garandeert. We voelen ons als mensen gelukkig en opgewekt als we goed kunnen samenwerken, dat is de laatste jaren echt stevig gedocumenteerd. We voelen ons beschaamd en schuldig – we gaan blozen – als we niet hebben willen samenwerken, terwijl de ander dat wel wilde doen. En we walgen wanneer we willen samenwerken en de ander weigert, dan keren we ons af. Walging is het tegengestelde van empathie en ondermijnt de gemeenschap.’

Schippert de mens niet tussen twee polen: je wilt je richten op jezelf en toch deel uitmaken van een groep?

DVD: ‘Dat is hoe het sociaal-darwinisme het stelt: het eigenbelang en het belang van de groep worden tegenover elkaar geplaatst. Maar eigenlijk is er een wisselwerking en zelfs een elkaar versterkende relatie tussen beide. Bij eigenbelang hoort bijvoorbeeld het verlangen naar persoonlijke vrijheid. Maar die vrijheid wordt ook opgebouwd en gegarandeerd door de gemeenschap. Je hebt bijvoorbeeld de vrijheid om te kiezen uit medische behandelingen dankzij de gemeenschappelijke financiering van de gezondheidszorg. Daartegenover staat het individualisme gepromoot op de kap van de ander. Dat is iets heel anders, dat is wat de 1 % doet, zoals we de machtigste rijken tegenwoordig noemen.’

Enkel aan jezelf denken loopt slecht af?

DVD: ‘Ja, ook voor het individu is dat contraproductief, het gaat zich tegen je keren. En voor de gemeenschap is het ronduit nefast. Bij een “ieder voor zich”-mentaliteit krijg je polarisatie, een “ik tegen jou”- of “wij tegen zij”-gevoel. Dat gaat in tegen onze menselijke natuur. De mens is een soort die zijn gemeenschap nodig heeft om te overleven.’