Cultiveer de vriendschap!
Ontelbare boeken over relaties liggen er in de rekken, maar als het vriendschap betreft is het aanbod schaars. Geheel ten onrechte, stelt Dr. Marisa Franco, die pleit voor een opwaarderen van vriendschap. In haar boek Volwassen vriendschap koppelt ze wetenschappelijke inzichten aan praktische tips voor het aanknopen én behouden van vriendschappen. In de VS werd het inmiddels een bestseller.
Tekst Annelies Vanbelle
‘Mijn fascinatie voor vriendschap ontstond toen een erg intense en veelbelovende relatie afliep en ik erg gedesillusioneerd was in de romantische liefde’, vertelt Dr. Marisa Franco, professor aan de University of Maryland. ‘Ik vond steun bij een groepje vrienden met wie ik samen aan yoga deed, mediteerde, las, kookte en zo meer. Ik voelde al heel snel hoe helend dit gevoel van gemeenschap was. En toen vroeg ik me af: waarom denken we nog steeds dat romantische liefde de enige liefde is die ertoe doet? Waarom tellen we vriendschap niet als liefde?’
Haar zoektocht bracht haar onder meer terug naar vriendschappen vóór de achttiende eeuw: ‘Men trouwde toen veeleer uit praktische overwegingen dan uit liefde. Men ging er zelfs vanuit dat je met iemand van het andere geslacht niet tot een echt diepe verbinding kon komen. Daarvoor zocht je het gezelschap van vrienden, met wie je knuffelde, naar wie je smachtende brieven naar schreef en naar wie je verlangde als naar een romantische geliefde. Onder meer door Freud werden die spontane en speelse vriendschapsbanden — vooral tussen mannen — met een stigma beladen en ontstond er een soort “homohysterie”. Romantische liefde en seksueel verlangen werden aan elkaar gekoppeld, wat in wezen zeker niet altijd zo hoeft te zijn.’
Vrienden zijn van levensbelang
Op dit moment dienen vriendschappen meestal als aanvulling van onze relatie — als we er een hebben — en ze blijken broodnodig. Marisa Franco: ‘We hebben een hele gemeenschap nodig om ons heel te voelen. Iedere vriend weerspiegelt een ander aspect van jezelf, het is onmogelijk om dat alles bij één iemand te vinden. Dat zag je bijvoorbeeld ook tijdens de lockdowns: zelfs mensen die een partner en een gezin hadden, voelden zich eenzaam, er ontbrak iets.’
Hannah Cuppen, de Nederlandse auteur van onder meer het boek Liefdesbang, bevestigt dit: ‘Vriendschappen worden in deze tijd steeds belangrijker, aangezien relaties steeds sneller ophouden. Mannen en vrouwen zijn (financieel) autonomer en komen gemakkelijker alleen te staan. Voor ons welbevinden is “ergens bij horen” echter heel belangrijk. Zie bijvoorbeeld wat met jongeren is gebeurd door het isolement tijdens de coronaperiode: het aantal depressies schoot de hoogte in. Jongeren konden moeilijk hun identiteit ontwikkelen, verliefd worden en experimenteren. En het online gebeuren kon dit maar ten dele vervangen.’
Ook Marisa Franco beschrijft in haar boek hoe ze na de lockdowns herleeft: ‘De eenzaamheid werkte als een traag vergif: een afvlakking van mijn vrolijkheid, een gevoel van malaise, van niet helemaal mezelf zijn. Maar zodra het tijd was voor mijn sporadische wandeldates met vrienden zat ik ineens weer vol leven. Warmte, vreugde, betekenis, mijn ziel – het kwam allemaal terug.’
Vervullende vriendschappen brengen ons geluk en welzijn, wellicht meer dan we kunnen vermoeden. In haar boek Growing Young. How Friendship, Optimism, and Kindness Can Help You Live to 100 wijst Marta Zaraska de factoren aan die bijdragen tot een lang leven. Niet de voor de hand liggende zaken als gezond eten en bewegen, blijken het meest belangrijk, maar “verbinding”. Een groot sociaal netwerk zou je risico op overlijden met vijfenveertig procent doen afnemen. Franco bevestigt dat: ‘Eenzaamheid heeft hetzelfde effect op ons als het roken van vijftien sigaretten per dag. Contact met een vriend stimuleert de aanmaak van het hormoon oxytocine, dat je jong houdt. Vriendschappen redden letterlijk levens. Verbinding is een onzichtbare genezer.’
