Macht. Het woord roept vaak negatieve connotaties op, van uitbuiting en misbruik. En toch heeft iedereen een zekere vorm van macht nodig, zeggen Katalien Bollen en Tine Bergen, die hier een boek over schreven. Omdat we allemaal zoeken naar manieren om ons minder machteloos te voelen in de ratrace en de complexiteit van het leven. Hun tips.
Tekst: Hade Wouters – Beeld: Shutterstock
‘Macht vergaren betekent dat je je in je dagelijkse leven minder een speelbal voelt van omstandigheden of je niet zo meegesleurd voelt in de ratrace’
Het boek gaat over de kleine en grote macht-issues die we allemaal kennen. Waarom lijkt het soms alsof de kinderen de baas zijn?
Hoe komt het toch dat de kinderen telkens ziek worden als het op het werk ook al veel te druk is?
Wat te doen als iemand dierbaar plots wegvalt en alles op losse schroeven staat?
Waarom aan het milieu denken en op de fiets door de regen ploeteren als de buurman vrolijk de auto neemt voor de bakker om de hoek?
Hoe omgaan met lastige collega’s of een leidinggevende die je het leven zuur lijkt te willen maken?
In wat voor wereld zullen de kinderen groot worden?
De vragen uit het voorwoord van het boek zetten ons meteen op een interessant spoor. Katalien Bollen is assistent professor aan de universiteit van Maastricht, waar ze onderzoek doet over conflictmanagement, leiderschap, macht en (duurzame) arbeidsrelaties. Over deze thema’s geeft ze ook workshops en trainingen.
‘Schrijfster Tine Bergen en ik delen de interesse in deze thematiek van macht en invloed’, vertelt ze. ‘We zijn beiden vrouwen met een gezin, een passie, ambities, en de eeuwige vraag hoe dit allemaal te combineren. We zijn ook op een leeftijd waarop we de zorg voor kinderen en (groot)ouders dragen in combinatie met een job die we goed willen doen, en we voelen ons wel eens machteloos in die veelheid. Ook de partnerrelatie mag je daarbij niet uit het oog verliezen. Daarnaast staan we ook in een samenleving die ons soms de wenkbrauwen doet fronsen. Waar gaat het met de wereld naartoe? Schandalen in de voedselindustrie, vervuilde zeeën en lucht, klimaatopwarming, terrorisme, …
Het machteloze gevoel dat je kan krijgen in al die complexiteit wilden we beantwoorden in het boek. Door handvatten aan te reiken door middel van raamwerken die helpen de situatie op een andere manier te bekijken en mensen concrete tips te geven, willen we een bijdrage leveren aan het dagelijkse leven van mensen waardoor ze zich minder een speelbal zouden voelen van omstandigheden. Of meegesleurd worden in de ratrace van een wereld die telkens vraagt naar meer.’
Macht is een mindset
Macht, wordt in het boek gesteld, is een mindset. Het is de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op de situatie waarin je je bevindt. Machteloosheid brengt het gevoel met zich mee dat je weinig controle of invloed hebt. Dat je een speelbal bent van de situatie. Dat je een situatie moet ondergaan omdat er toch weinig of niets tegen te doen is. Bij machteloosheid word je haast gedwongen een richting uit te gaan die je zelf niet wil. Macht nemen betekent weer een stuk baas worden over je eigen situatie, de touwtjes in handen nemen en het span een richting uitduwen die bij je past. Daarom is macht op zich ook geen vies woord, maar een essentieel gegeven in ieders leven. Het betekent dat je jezelf de ‘machtiging’ geeft om bepaalde zaken over je leven te bepalen.’
Ach, een mens heeft macht of heeft het niet, denk je misschien? Niet waar >>>
3 misverstanden rond macht
In het boek wordt komaf gemaakt met drie misverstanden over macht. Een eerste is dat macht je onkwetsbaar maakt. Dat is jammer genoeg niet zo, het leven heeft altijd verrassingen in petto waar je geen vat op hebt.
Een tweede misverstand is dat macht zwart-wit is: je hebt ze of je hebt ze niet. In werkelijkheid is macht ‘vloeiend’ en afhankelijk van de context en het moment.
En het derde misverstand is dat macht ‘hebben’ genoeg is. Maar als je de invloed die bij de macht hoort niet durft te gebruiken of fout inzet, kan je er nog steeds weinig mee en kunnen dus ook mensen in die bijvoorbeeld formeel een hoge positie bekleden, zich erg machteloos voelen.
Hoe bouw je aan je macht? >>>
Je roots verstevigen
‘Macht vergaren gaat er eigenlijk om dat je je basis verstevigt, je roots opbouwt, aanvult en versterkt’, legt Katalien Bollen uit. ‘Je moet in je roots investeren om te kunnen blijven groeien. Dat werk kan bestaan uit de vraag stellen wat je echt wil, wat je als kind wou, wat je wil achterlaten. Vroeger werden de antwoorden op die levensvragen gegeven door de maatschappij, de Kerk, de familie, school… Nu staan we meer los van die systemen en moeten ieder die vragen zelf oplossen. Zo zien we meer en meer jonge mensen tussen de 25 en 30 jaar met een burn-out. Dat kan belachelijk lijken maar het is niet zo gek in een wereld waar geen richting meer is, waar de veelheid ons overweldigt en waar het moeilijk is terug te gaan naar die basis. De vragen of je wil staan waar je staat, of je niet omvervalt, komen bij mensen op verschillende momenten in het leven. Ik heb zelf een verlies geleden op mijn achttiende waardoor ik me anders voelde dan anderen. Door die zweepslag was ik plots heel erg bewust bezig met vragen als ‘wat wil ik?’ en ‘wat maakt me gelukkig?’.’
Machteloos in een overweldigende wereld
Vraag is of we in de huidige context überhaupt wel macht kunnen nemen? Ons huidige tempo en de schaalgrootte van de ontwikkelingen rondom ons kunnen maken dat we ons erg klein en machteloos voelen. Katalien Bollen: ‘Hoe we nu leven, met allemaal een eigen huisje, eigen tuintje, een baan, op vakantie gaan,… vinden we hopelijk binnen driehonderd jaar belachelijk. We maken immers ook de wereld kapot op deze manier. Hopelijk ontstaat er weer wat meer gemeenschap, wordt het belang van familie weer duidelijker of zorg voor anderen tout court en proberen we het niet allemaal nog langer alleen op te lossen ieder voor zich. De titel Allemachtig gaat erover dat we ons allen samen krachtig kunnen voelen. Dat kan alleen als het niet over jij of ik gaat, maar dat we leren denken in jij én ik. We moeten leren streven naar een integratieve benadering en meerwaarde creëren. Een win-win.’
Meer lezen?
Allemachtig: vanuit veerkracht naar invloed, Katalien Bollen en Tine Bergen (Houtekiet, 2017)
En nu concrete tips: hoe krijg je meer macht? >>>
Hoe krijg je weer meer macht?
Begin hier: enkele tips die je vanuit machteloosheid helpen terugveren naar invloed over je leven:
- Beantwoord een paar vragen vanuit je eigen kracht:Wie ben je? Wat doe je graag? Wat geeft je energie? Wat vind je echt belangrijk? En wat wil je op het einde van de rit op deze aardbol nalaten?
- Probeer de situatie anders te bekijken; vanuit andere perspectieven. In het boek Allemachtigvan Bollen en Bergen worden een aantal kaders toegelicht om het gedrag van mensen te begrijpen. Wat doet macht met je? Wat doet rouw met je? Wat gebeurt er indien we voor eigen versus collectief belang kiezen? Snappen hoe deze processen zich ontwikkelen geeft een gevoel van controle. Je snapt dan wat er gebeurt en kan het kaderen. Dat is soms al voldoende om het te laten rusten.
- Vraag je af welke stappen jij kan zetten om het voor jou aangenamer te maken en hoe anderen hierbij kunnen helpen.Het is irreëel te denken dat we altijd overal controle over kunnen hebben, maar het ervaren van controle over één van de deelaspecten van je leven helpt veel om je krachtiger te voelen en meer invloed uit te oefenen. Idealiter loopt die kracht over naar ander andere gebieden en naar andere mensen.
(…) Meer over dit thema lees je in de nieuwe Psychologies, mei-juni 2018
