4 manieren om minder emotioneel te reageren

We leven in een maatschappij waarin het vaak lijkt alsof je niet beheerst en cool genoeg kan zijn. Maar door de terreur van de laatste weken weten we allemaal hoe sterke emoties ons plots kunnen overvallen. Goed nieuws is dat gevoeligheid een troef kan zijn, áls je er goed mee weet om te gaan. Een paar suggesties.

Tekst Helene Fresnel – Foto Istock

Zelfs in de meest extreme omstandigheden zouden we het liefst beheerst en rationeel reageren. Je laten meeslepen door emoties ervaren we vaak als een handicap. En toch hoeven emoties geen drama te zijn. Integendeel. Via je emoties ontdek je hoe je je verhoudt tot de wereld. Voel je je geëmotioneerd, ontroerd, verdrietig … dan weet je dat een bepaalde impuls (een beeld uit het nieuws, een uitspraak van je kind, een situatie op het werk) je geraakt heeft. Het laat je stilstaan bij de dingen des levens. Het leert je wie je bent, wat je raakt, wat je fijn vindt, waar je grenzen liggen. Voel je je geïrriteerd, dan krijg je het signaal dat je ergens naar te kijken hebt, want dat een situatie anders zou kunnen escaleren. Overvalt je een gevoel van kwaadheid, dan weet je met klem: hier is een grens bereikt. Het is dan wel even kwestie om te achterhalen: welke grens. Maar emoties zijn dus heel nuttig. Meer nog, essentieel, om je op een juiste manier te kunnen verhouden tot anderen, je omgeving en jezelf. Alleen leven we in een tijdperk waarin we verondersteld worden om alleen happy feelings te ervaren. Maar omdat onze emoties ons juist vaak uit balans halen, ons lichamelijke stress bezorgen (blozen, zweten, tranen, misselijkheid, zenuwen …) en ons dus niet altijd zo’n gezellig gevoel bezorgen, hebben we de neiging om ze te veroordelen. Krista (40), communication manager in een groot bedrijf, ziet bijvoorbeeld hoe haar professionele geloofwaardigheid aangetast wordt doordat ze op ongepaste momenten ferm begint te blozen. ‘Als ik nog maar een complimentje krijg, word ik al knalrood. Ik word er echt om uitgelachen door mijn oversten. Mijn chef vond er zelfs niks beters op dan me in het bijzijn van anderen met opzet te doen blozen door gênante opmerkingen te maken. Gelukkig is hij ondertussen weg, maar ik voel me enorm kwetsbaar door mijn handicap. En hoe meer ik het onder controle probeer te houden, hoe erger het wordt.’ Goed nieuws: er zijn manieren om er toch iets aan te doen.

1 Probeer er niet tegen te vechten

Vechten tegen je gevoelens zorgt er juist voor dat ze erger worden, en dus nog meer gaan opvallen, zegt psychiater en psychotherapeut Antoine Pelissolo. ‘Je gevoelens onderdrukken werkt nooit. Als je iets onder controle probeert te houden, dan ontregel je iets in jezelf, want je probeert iets weg te krijgen wat niet weg te krijgen valt. Als je dat doet, kunnen dieperliggende gevoelens opduiken. Emoties en herinneringen veroorzaken soms kortsluiting in de cortex, het deel van de hersenen dat het denken en het nemen van beslissingen reguleert. Door die ervaring krijg je negatieve verbindingen tussen het zogenaamde reptielenbrein, het deel van de hersenen dat over onze vitale functies regeert (ademhaling, lichaamstemperatuur …), en de cortex. We weten tegenwoordig dat in zulke omstandigheden neurologische verbindingen minder goed tot stand komen en dat de informatie niet op een goede manier doorgegeven wordt. Die disfuncties kunnen zich zelfs inkapselen en vastankeren in de tijd: op MRI-scans kan je ze waarnemen. Het feit dat de informatie niet goed doorkomt kan onaangepaste of overmatige reacties teweegbrengen.’ Zoals plotseling beginnen lachen op een begrafenis, bijvoorbeeld. Of in woede uitbarsten tijdens de presentatie van een collega. Zo zou Maya (33), teamleider, inderdaad haar woedeaanvallen wat onder controle willen kunnen houden. ‘Ik word snel kwaad, wat niet echt een goede eigenschap is voor iemand die een team moet leiden. En toch slaag ik er niet in mijn ergernis in te tomen. Telkens als ik mijn kwaadheid probeer in te houden, komt ze er op een ongelukkige manier toch uit, zelfs op zo’n fout moment dat anderen er echt niks van begrijpen.’ Je hebt mensen die snel uitbarsten, maar ook mensen die dichtklappen. Ze snijden zich als het ware af van hun lichaam en stellen zich koud en afstandelijk op tegenover hun omgeving. Leo, bijvoorbeeld, is een verkoper van 49, die erin slaagt om in elke situatie ijzig kalm te blijven. ‘Ik sta in mijn werk onder zodanig veel stress dat de enige oplossing voor mij is om me totaal te distantiëren van alles wat me omringt, zeker als stress me dreigt te overvallen. Als kind al had ik het gevoel dat ik voelsprieten had die alles opvingen en dat ik overspoeld werd door alles wat de omgeving op me afvuurde. Ik leed daar enorm onder, want mijn ouders maakten dikwijls ruzie. Mijn broers en ik hebben onszelf al jong getraind om ons niet te laten raken door hun harde woorden. Het gevolg is wel dat ik moeite heb om te uiten wat ik voel. Ik ben al vaker verlaten door vrouwen die ik echt graag zag, omdat ze me te ongevoelig vonden. Terwijl ik eigenlijk net het omgekeerde ben.’

(…)

Lees de andere drie manieren in het aprilnummer van Psychologies.