Zijn we klaar voor verandering?

Stoute tafel

‘Een begrijpelijke houding, maar het is een kinderlijk patroon’, zegt arts, filosoof en therapeut Gerbert Bakx. ‘Als een kind tegen de tafel aanbotst en zich pijn doet, zegt het ook: stoute tafel. Alsof de tafel hem iets misdaan heeft. Dat eenvoudige patroon zie je nog bij veel volwassenen.’ Het is de schuld van de regering. Van de rechtsen. Van de linksen. Van mijn baas. Van mijn ouders. Altijd heeft iemand anders meer schuld aan de zaak dan wijzelf. Soms is het ook daadwerkelijk zo. Maar zelfs dan leidt het ons niet ver om met de vinger te blijven wijzen, omdat ons de moed ontbreekt om verder te kijken. Echte verandering is pas mogelijk als je inzicht krijgt in de situatie, ieders aandeel kan bekijken, de mogelijkheden kan onderscheiden en dan overgaat tot actie. Verandering vraagt een bewuste aanpak, een doorbreken van patronen en het aannemen van nieuw gedrag. Dat kan je niet als je de situatie niet met enige neutraliteit en moed onder de loep durft nemen. ‘Het is tijd dat we met z’n allen wakker worden, wakker uit de kinderlijkheid’, signaleert Bakx. ‘Als we wakker en volwassen worden, worden we ons bewuster van onze mogelijkheden: van onze vrijheid, maar ook van onze verantwoordelijkheid.’ ‘We zijn niet gemaakt om in een slachtofferrol te blijven zitten’, zegt ook Jan Adins, econoom, ondernemerscoach en auteur van het boek met de niets omhullende titel: U bent verantwoordelijk. ‘Slachtofferschap is een houding die mensen blokkeert, hen vasthoudt aan het verleden en hen geen enkel toekomstperspectief geeft.’ Gezinsproblemen, bedrijfscrisissen, maatschappelijke knelpunten … voor hem is er in wezen maar één persoon die je met de vinger kan wijzen. ‘Ik vertrek vanuit het NV ik-principe: je hebt in je hele leven maar één bedrijf te runnen en dat is jezelf’, legt hij uit. ‘Je kan een bedrijf, een maatschappij, een systeem willen veranderen, maar als je echt fundamentele verandering wilt, moet je beginnen bij het individu. Doe je dat niet, dan blink je alleen het vernislaagje op. Dan krijg je nepoplossingen, trucjes die niet echt werken, waardoor je in een repetitiviteit belandt, of telkens nieuwe trucjes moet bedenken. Daar raken mensen door ontmoedigd.’